Ga naar de inhoud
sporza @school
32. Waarom ze op Wimbledon op gras en op Roland Garros op gravel spelen
31. Waarom spelen we rugby met een eivormige bal?
30. Waarom tennissers de juiste onderbroek moeten dragen op Wimbledon
29. Waarom ze in de VS wel van play-offs houden
28. Waarom protesteren zwarte atleten in Amerika?
27. Waarom Boeren baas zijn in de spionkop
26. Stan Smith is niet alleen een sneaker
25. Waar komt de gevreesde Coopertest vandaan?
24. Waarom vogels en een boeman golfscores bijhouden
23. Hoe snooker een wereldsport werd dankzij de kleurentelevisie
22. Waarom na Ayrton Senna amper nog doden vielen in de Formule 1
21. Waarom we het ontstaan van triatlon aan Eddy Merckx te danken hebben
20. Waarom lopen atleten in tegenwijzerzin?
19. Waarom de Fosbury Flop allesbehalve een flop was
18. De ultieme atleet die niemand kent
17. Waarom heeft tennis zo'n rare puntentelling?
16. Hoe de driepunter voor een revolutie in het basketbal zorgde
15. Waar komt vlinderslag vandaan?
14. Waarom is er buitenspel in het voetbal?
13. 10 opmerkelijke carrièreswitches van olympische atleten
12. Bedrog op de Spelen, meer dan enkel doping
11. Wie is de grootste olympiër? Michael Phelps? Usain Bolt?
10. Ken jij de vliegende huisvrouw of de zwalpende Zwitserse?
9. Hoe kan een mens 3 keer zijn eigen gewicht heffen?
8. Hoe de olympische vlam enkele vredesduiven fataal werd
7. Wist je dat Messi en Neymar olympisch kampioen zijn?
6. Wat heeft gymnastiek met naakte atleten te maken?
5. 5-1 achter in beslissende set en toch olympisch goud!
4. Toen België een topland was in het judo
3. Wat heeft Antwerpen te maken met de olympische ringen?
2. Kan Nina Derwael ook een perfecte 10 turnen op de Spelen?
1. Gaan Olympische Spelen altijd door? Ja, of toch bijna
Proloog: Waarom "valsspeler" Nero de ondergang van de Spelen inluidde en hoe ze toch terugkeerden

Lopen we tegenwijzerzin omdat ons hart links ligt? "Forget it!"

 vr 8 mei 2020 12:35

Voor aflevering 20 van Sporza@School trokken wij naar de atletiekpiste. Waarom lopen atleten in tegenwijzerzin en niet in wijzerzin? Het is een vraag waar vele theorieën over ontwikkeld zijn. "Maar de enige juiste theorie is die van de conventie", zegt sporthistoricus Roland Renson.

Atleten die tegen de klok op een piste lopen, doen dat in tegenwijzerzin. Maar waarom doen ze dat niet met de klok mee? De kans is groot dat je bij die vraag nog nooit hebt stilgestaan.

 

Het is ook een vraag die niet met 100% zekerheid te beantwoorden valt, maar er bestaan wel een paar theorieën.

Links rond een paal draaien in het stadion

Roland Renson, sporthistoricus aan de KUL, verwijst alle theorieën die te maken hebben met de ligging van het hart of de draaiing van de aarde naar de prullenmand: "Alles heeft te maken met conventie", zegt hij. 

 

Als mede-oprichter van het Sportimonium deed Renson ooit onderzoek naar deze kwestie. Hij sprak ervoor met professoren uit onder mee het Verenigd Koninkrijk, de VS en Duitsland. 

 

"Volgens mijn opzoekingswerk moeten we terug naar de tijd van de Grieken, nog even voor de Romeinen dus.  Op restanten van oude vazen is duidelijk te zien hoe de atleten aan het einde van de piste rond een keerpunt draaien. Dat doen ze linksom."

 

"Een atletiekpiste was toen nog niet wat ze nu is", vult Renson verder aan. "Het was een rechte baan van 192 meter in een stadion. Aan het einde van de piste werd gewoon rond een paal gedraaid, het keerpunt.  Ook de paarden in de hypodroom liepen trouwens al tegenwijzerzin. De Romeinen pakten dit over."

De theorie van de groet aan de Keizer

De Romeinen. Het is die andere theorie die sterk in omloop is en die volgt op die van de Grieken. Het was namelijk zo dat wanneer de Romeinen op hun paarden de arena betraden, ze tegen de richting van de klok in reden om makkelijker met de rechterhand de keizer te kunnen groeten. Plausibel, maar de Grieken waren eerst. 

 

En hoewel de Grieken en de Romeinen duidelijk de toon hadden gezet, werd in de loop der tijd toch nog afgeweken van dit patroon. 

 

Renson: "De Derby van 1783 in Engeland was een ijkpunt. Bij die paardenraces werd vast gekozen voor tegenwijzerzin en dat systeem werd toen over heel Europa gekopieerd."

Ook de Belgian Tornado's lopen in tegenwijzerzin tijdens de 4x400 meter.

Als het snel gaat, kiest 70% voor links

Een meer fysieke theorie gaat ervan uit dat de meeste mensen niet alleen rechtshandig zijn, maar ook rechtsbenig. Als je rechtsbenig bent, is het logischer om linksom te draaien dan rechtsom. In het rechterbeen zit namelijk de meeste kracht.

 

"Als je tegenwijzerzin loopt, dan duw je meer op je rechterbeen om ervoor te zorgen dat je de bocht mooi volgt", legt voormalig 400m-loper Nils Duerinck uit. "Dat zou dus een voordeel moeten zijn voor de rechtsbenige atleten."

 

Professor Renson: "Het is echter geen natuurlijke trend om links te lopen. We weten dat als iemand in een bos verdwaalt, dat hij in rondjes zal lopen. Maar 50% doet dat linksom, 50% doet dat rechtsom."

 

"Het is wel zo dat wanneer het heel snel moet gaan, dat atleten dan in 70% van de gevallen spontaan naar links draaien." 

Nadelig voor linksbenige lopers?

Nu horen we je al denken: worden linksbenige lopers dan benadeeld? Dat vroeg ook wiskundeprofessor Dirk Huylebrouck zich af. Daarom bedacht hij in 2011 een experiment. Op de Memorial Van Damme werd op zijn vraag een officiële 400m-wedstrijd gelopen in wijzerzin. Wat bleek: iedereen liep trager dan normaal.

De race in wijzerzin op de Memorial van Damme:

"Het resultaat is ontgoochelend", vond professor Huylebrouck, maar hij had ook een verklaring. "De atleten zijn keihard getraind om bochten naar links te nemen. Hun lichaam staat als het ware scheef om toch maar naar links te gaan."
Dat bevestigde de linksbenige loper Nils Duerinck na zijn westrijd: "Ik heb nu meer moeite gehad om in de bocht te blijven dan dat ik een voordeel gehaald heb uit mijn linkerbeen."

Maar de onderzoekshonger van de professor was nog niet gestild, want atletiek is niet de enige sport waarin men tegenwijzerzin te werk gaan. Twee jaar later, in 2013, werd op de wielerpiste in Gent een nieuw experiment gedaan. De renners reden een paar rondes in de omgekeerde richting.

 

"Het is ook psychologisch", zei de wiskundeprofessor toen. "De piste is zeer steil en als je daarop in de andere richting moet rijden, gaat dat toch een ander effect geven. Sommige mensen draaien nu eenmaal makkelijker naar de ene kant dan naar de andere kant. Ik vind dat we die mensen niet moeten discrimineren."

 

Maar de renners bleken achteraf niet meteen overtuigd.

Het experiment tijdens de Zesdaagse van Gent:

Hoe sneller we gaan, hoe liever we naar links draaien

Terug naar het lopen dan, want lopen in tegenwijzerzin blijft fascineren. In 2012 verrichtte de UGent er onderzoek naar. Zo komen we bij theorie 3.

 

Wanneer het echt snel moet gaan, hebben we volgens het onderzoek blijkbaar meestal de neiging om naar links te draaien. Als we bijvoorbeeld tijdens het lopen in een neutrale omgeving mogen kiezen om naar links of rechts te draaien, dan gaat 70% van ons (onbewust) voor links kiezen. Wanneer we wandelen, ligt dat percentage aanzienlijk lager.

 

De combinatie van traditie en natuurlijke aanleg zou dus kunnen verklaren waarom sporters lopen, fietsen of schaatsen in tegenwijzerzin.