De vloek van de Russische trainster: is Kamila Valijeva nieuw slachtoffer van "Eteri's vervaldatum"?

Één, twee, drie en ... jawel: vier volledige omwentelingen.

De 15-jarige kunstschaatsster Kamila Valijeva heeft maandag - tijdens de olympische landencompetitie - geschiedenis geschreven door als eerste vrouw ooit een viervoudige sprong (een quad jump) op de Winterspelen te landen.

De piepjonge atlete zakte na haar vrije kür ontroerd door haar knieën. Meteen switchte de camera van shot. Een trotse Eteri Toetberidze, de beroemde Russische kunstschaatstrainster, werd close-up in beeld genomen.

Maar een lang leven was het Russische feestje niet beschoren. De geschiedenis herhaalt zich: opnieuw dendert er een atlete uit de Toetberidze-school snel weer van haar sokkel na een sportief succes. 

Deze keer was het een positieve dopingtest van de piepjonge Valijeva die de euforische sfeer pirouetteerde.

Het is niet voor het eerst dat de keerzijde van Russische medailles heel wat minder blinkt.

De rijzende Russische sterren van de vorige Winterspelen vielen - net zoals Valijeva - door diverse redenen snel weer uit de lucht. Joelia Lipnitskaja moest haar professionele carrière stopzetten omdat ze kampte met anorexia,  Alina Zagitova had een burn-out en Jevgenia Medvedeva kon niet meer springen door chronische rugpijn. En dat allemaal voor hun 20e verjaardag.

Toeval of niet? Het trio kwam uit de Eteri-stal.

Nu kleurt ook het rapport van de Toetberidze-klas van 2022 pijnlijk rood.

Toptalent Valijeva hangt met een dopingzaak boven haar hoofd. De twee andere "quad squad"-meisjes (een trio dat de viervoudige sprong onder de knie heeft) hebben blessures die te wijten kunnen zijn aan overtraining. En drie andere Eteri-atletes geraakten het vliegtuig naar Peking niet op door diverse botbreuken.

De publieke en internationale opinie lijkt niet meer in toeval te geloven. "De entourage is de voorbije jaren te vaak over het hoofd gezien", zegt de woordvoerder van het IOC, die een onderzoek naar de mensen die Valijeva omringen zou toejuichen.

Plots wordt ook de "Eteri-vervaldatum" weer veelvuldig in de mond genomen door kunstschaatsspecialisten. Rond de leeftijd van 17 verdwijnen haar pupillen steevast van het topsport-toneel door blessures en afnemende resultaten.

Toetberidze is in de schaatswereld dan ook berucht en beroemd om haar Spartaanse trainingsmethoden. Met ijzeren hand boetseert ze piepjonge talenten tot tieners met een olympische titeltoekomst. 

Het aanleren van de viervoudige sprong - waarmee Valijeva maandag op de landencompetitie geschiedenis schreef - is een behoorlijke aanslag op het lichaam van een tiener. 

"Eteri is slim in haar aanpak: ze vond als eerste een methode uit om viervoudige sprongen aan meisjes te leren. Maar haar methode heeft alleen resultaat als de atletes niet ouder dan 17  jaar zijn", verklaarde de Franse kunstschaatschoreograaf Benoit Richaud in een interview met Insider eerder deze week.

Zo linkte ook dokter Jane Moran, die voorzitter is van de Medische commissie binnen de Internationale Schaatsunie (ISU), de blessures van Eteri's atletes al aan overtraining, en opperde dat "in die periode van hun groeiproces, de trainingsarbeid aangepast zou moeten worden. Omdat het jonge lichaam van de meisjes de ballast van de repetitieve trainingen niet kan dragen."

"Het is goed om medailles te winnen, maar is het het waard om de rest van je leven fysiek getraumatiseerd te zijn?" Wierp ook "first quad queen" Surya Bonaly vraagtekens op bij de werkwijze van Toetberidze.

De Russische koningin van het ijs is op de hoogte van die mening, maar houdt er een heel andere op na. "Meisjes moeten viervoudige sprongen op hele jonge leeftijd leren. Dan zijn ze nog licht en behendig", antwoordde ze enkele jaren geleden op de kritiek.

Naast het harde labeur op het ijs, moeten de tienermeisjes ook mentaal met heel wat druk omgaan. Zo zorgt ook het fanatiek streven naar het ideale gewicht voor constante stress bij de groeiende atletes.

Hoe lichter ze zijn, hoe beter ze in de lucht tollen. Dat die laatste overtollige 300 gram, het verschil is tussen een vier- of een drievoudige sprong werd al snel het discours bij de atletes in Moskou.

"Hun gewicht werd een obsessie." Zo vertelde Daniil Glejchengaoez, een choreograaf van Toetberidze, dat kunstschaatsster Anna Sjtsjerbakova slechts twee garnalen at voor het avondeten en dan pretendeerde dat ze vol zat. 

Ook Alina Zagitova verklaarde dat ze tijdens het olympische seizoen niet eens water mochten drinken. "We spoelden gewoon onze mond en spuugden het water dan opnieuw uit."

De prestatiedruk bij de Russische roedel van Toetberidze is onbetwistbaar groot. Gebukt onder fysieke en/of mentale stress vallen de tieners een voor een af na hun eerste triomf. En nog voor ze 20 zijn, worden ze al vervangen door het volgende veelbelovende pluimpje.

Zolang die successie blijft,  zal Eteri Toetberidze zweren bij haar machiavellistische aanpak: het doel heiligt de middelen.

Is de nakende vervaldatum van toptalent Kamila Valijeva een nieuw neveneffect van die extreme middelen?