Thuisvoordeel op het EK voetbal: bestaat het, of is het overroepen?

Italië-Spanje en Engeland-Denemarken: zie daar de halve finales op Euro 2020. Deze 4 deelnemers hebben in de vorige rondes minstens 3 wedstrijden in eigen huis kunnen spelen.

Italië ontmoette in de groepsfase Turkije (3-0), Zwitserland (3-0) en Wales (1-0). Drie keer in Rome, drie keer een overwinning. 

Voor hun 1/8e finale tegen Oostenrijk moesten de Italianen naar Londen en hun kwartfinale tegen de Rode Duivels vond plaats in München.

Spanje had Sevilla in de groepsfase als thuisstad. Zweden kwam er 0-0 spelen, daarna hielden de Polen Spanje op 1-1. Slovakije ging in duel 3 met 5-0 voor de bijl.

In de 1/8e finales moest Spanje naar Kopenhagen voor een duel met Kroatië en in de kwartfinales naar Sint-Petersburg, waar Zwitserland wachtte.

Ook de Denen genoten in de eerste ronde 3 keer van het thuisvoordeel, al blijkt dat niet meteen uit de cijfers.

In Kopenhagen werd verloren van Finland (0-1) en België (1-2). Met een 4-1 tegen Rusland bereikten de Denen met de hakken over de sloot de volgende ronde.

Daarin moest Denemarken naar Amsterdam, waar het afrekende met Wales (0-4). De kwartfinale tussen Denemarken en Tsjechië vond plaats in Bakoe, goed voor een 1-2-overwinning.

De ploeg die op dit EK het meeste in eigen land kon en kan spelen is ontegensprekelijk Engeland.

De Engelsen klopten Kroatië en Tsjechië op Wembley telkens met 1-0. De strijd met Schotland eindigde zonder winnaar (0-0).

In Londen klopten de Engelsen in de 1/8e finales Duitsland met 2-0. Enkel in de kwartfinales moesten ze het vliegtuig in. Bestemming: Rome, waar Oekraïne vlotjes voor de bijl ging.

Aangezien beide halve finales én de finale op Wembley plaatsvinden, lacht Engeland het thuis-geluk op dat vlak alvast toe. Football's coming home, als het ware.

Het gerenommeerde statistiekenbedrijf Gracenote heeft vandaag een nieuwe voorspelling gepubliceerd. Wat blijkt: Engeland heeft ruim 40% kans om voor het eerst in de geschiedenis het EK te winnen. 

Goed om te weten: de capaciteit van Wembley is opgevoerd. Vanaf de halve finales mogen er al 60.000 mensen binnen. In de 1/8e finales waren nog "maar" 40.000 toeschouwers toegelaten.

Op 1 juli, een dag voor de kwartfinales losbarstten, had België volgens het gerenommeerde statistiekenbedrijf Gracenote nog 24% kans om het EK te winnen.

Op dat moment was Engeland al de topfavoriet om de Europese kroon te veroveren. Hun 26,5% winstkans dankten de Engelsen toen al aan hun makkelijkere tabelhelft en...hun thuisvoordeel.

Na de groepsfase stond Engeland ook al op 1, toen met 16,5%. Ook toen was de redenering dat "The Three Lions" 6 van hun 7 matchen op Wembley konden spelen en daar ontegensprekelijk voordeel uit konden halen.

Welke voordelen kan thuis spelen bieden? Diverse.

Ten eerste: de 12e man. Hoe meer supporters een team in het stadion aanvuren, hoe meer de spelers gebeten zullen zijn om zich voor dat publiek te bewijzen. Toen er tijdens de coronacrisis in lege stadions gevoetbald werd, zakte het winstpercentage van de thuisclubs.

Ten tweede: terreinkennis. Er zijn grote en minder grote velden. Welke afmetingen passen het beste bij het voetbal dat je wil spelen? Beslis je als thuisploeg om het veld voor de match nog even te besproeien, of doe je dat liever niet? Maai je het gras op de algemeen aanvaarde hoogte, of laat je het net een tikkeltje langer?

Ten derde: de scheidsrechter. Een ref torst in elke wedstrijd een zware verantwoordelijkheid, maar in een volgepakt stadion met veel ambiance is de druk nog net een beetje groter. En zeker in stadions waar het publiek in de nek van de spelleider hijgt.

Ten vierde: het klimaat. Spanje speelde dit EK zijn thuispartijen in het bloedhete Sevilla. Bij een temperatuur van 35 graden presteren voelt net ietsje anders dan een aangenaam voetbalweertje van 20 of 25 graden.

Ten vijfde: het reizen. Tijdens dit EK is in 11 landen gespeeld. Aangezien België geen waardig EK-stadion uit de grond kon stampen, moest het al zijn matchen op vreemde bodem spelen. Een zwaardere organisatie, meer bussen en vliegtuigen, meer hotels.

De 4 halvefinalisten hebben op dit EK tot dusver elk 5 wedstrijden gespeeld. Engeland heeft 4 keer thuis gespeeld. Denemarken, Spanje en ItalIë elk 3 keer thuis.

"Het kan geen toeval zijn dat die landen zo ver geraken op het EK?", vroeg Karl Vannieuwkerke zich gisterenavond af in Villa Sporza.

Peter Vandenbempt: "Neen, dat zou kunnen. Zeker in de match tegen Duitsland was het Engelse thuisvoordeel onmiskenbaar aanwezig. Dat was waanzin op de tribunes, ook al zat Wembley maar halfvol. Dat heeft zeker zijn rol gespeeld."

Het thuisvoordeel met eigen fans is één zaak. Het niet moeten reizen een andere, al moet dat genuanceerd.

Vandenbempt: "Ik zet daar een grote kanttekening bij: die voetballers reizen niet zoals wij. Ze worden opgepikt aan het hotel en worden afgezet aan de trap van het vliegtuig, liggen in business-class en worden dan weer meteen naar hun hotel vervoerd. Dat vele reizen kan misschien een rol spelen, maar ik denk geen grote."