Wie speelt het WK tegen Carlsen (als die zin heeft)? De streaminggod, de tienersensatie of een van de 6 anderen?

Het opulente Palacio de Santoña is tot 5 juli het toneel van het tweejaarlijkse Kandidatentoernooi schaken. Op dit toernooi mogen 8 schakers uitvechten wie een jaar later tegen de wereldkampioen mag uitkomen.

Dit jaar is dat toernooi extra speciaal. Regerend kampioen Magnus Carlsen heeft de voorbije maanden meermaals aangegeven dat hij weinig zin heeft in een zesde titelstrijd.

De reden is dat de Noor op zijn 31e op zoek is naar andere uitdagingen in de sport. Een zesde wereldtitel zou maar weinig veranderen aan zijn status als de "GOAT" (Greatest of All Time) van het schaken.

Een titelstrijd vergt bovendien een uiterst spartaanse voorbereiding, waarin je maandenlang samen met je team op zoek moet naar originele ideeën om de tegenstander te verrassen.

Carlsen heeft zich daarom als doel gesteld om als eerste schaker ooit een ELO-rating te halen van 2900, iets wat niemand ooit voor mogelijk hield. Enkel wanneer de winnaar van het Kandidatentoernooi hem voldoende prikkelt, zou Carlsen toch nog de handschoen opnemen. In het andere geval speelt de top 2 van Madrid om de vrijgekomen wereldtitel.

De enige schaker die Carlsen zeker partij zou willen geven, is het Iraans-Franse wonderkind Alireza Firouzja. Firouzja wordt gezien als de gedoodverfde opvolger van de Noor. Die gedachte zou Carlsen de brandstof moeten geven om te bewijzen dat hij niet zomaar zijn scepter wil afstaan.

Firouzja, die ook vaak bij zijn voornaam Alireza wordt genoemd, werd 18 jaar geleden geboren ten noorden van Teheran. Zoals bij elk wonderkind in het schaken was zijn talent al op jonge leeftijd evident. Op zijn 12e was hij al Iraans kampioen, op zijn 14e grootmeester.

Maar vanwege zijn Iraanse nationaliteit botste hij internationaal op enkele beperkingen. Iran verbiedt zijn sporters, en dus ook zijn schakers, nog altijd om uit te komen tegen Israëlische sporters.

Firouzja was het daar niet mee eens en verhuisde met zijn familie naar Frankrijk. Sinds vorig jaar komt hij ook officieel onder Franse vlag uit.

Maar waarom is Carlsen nu juist zo geprikkeld door deze Firouzja, toch niet het enige wonderkind in de sport? Wel, in december van vorig jaar brak de tiener door de magische 2800-grens op de ELO-ranking, als jongste speler ooit. Een record dat hij ontfutselde van... Magnus Carlsen.

Dat Firouzja ooit wereldkampioen wordt, staat bijna buiten kijf. Maar of hij dat op korte termijn al wordt, is nog een vraagteken. Hoewel hij zonder twijfel over het meeste talent beschikt, werd hij in het verleden al vaker slachtoffer van zijn eigen gebreken: opvliegendheid, stress en onervarenheid op het hoogste niveau. Speelt dat hem straks ook parten in Madrid?

Door zijn opmerkelijke combinatie van ietwat puberale opvliegendheid en briljant schaaktalent heeft Alireza Firouzja de schaakfans in twee uitgesproken kampen verdeeld. Het roept herinneringen op aan een soortgelijke figuur van zo'n tiental jaar geleden: Hikaru Nakamura.

De in Japan geboren Amerikaan Nakamura was jarenlang niet de meest geliefde figuur in het schaken, maar wel een gedoodverfde uitdager voor Carlsen. Dat langverwachte duel kwam er uiteindelijk nooit.

Nakamura veranderde daarom het geweer van schouder. Niet zo lang voor de coronapandemie begon hij zich steeds meer toe te leggen op het online streamen. Het was a perfect storm: terwijl iedereen moest binnenblijven, werd het schaken door velen (her)ontdekt. De streams van Nakamura bleken voor heel wat mensen het ideale medicijn tijdens de pandemie.

Op zijn superpopulaire kanaal (1,4 miljoen volgers op Twitch, 1,28 miljoen op YouTube) krijgen zijn fans een mix van snelle schaakvideo's en memes. Vooral de jongeren lusten er pap van.

Nakamura is dankzij zijn streams rijker geworden dan hij ooit kon worden door het schaken zelf. De verrassing was dan ook groot toen hij zich begin dit jaar plots meldde op de FIDE Grand Prix en er na enkele jaren inactiviteit doodleuk in slaagde een ticket voor het Kandidatentoernooi te versieren. Komt die clash tussen de twee meest populaire figuren in het schaken er uiteindelijk dan toch?

Wie we de komende dagen niet zullen zien in Madrid is de Rus Sergej Karjakin. Karjakin dreef Carlsen in 2016 al eens tot het uiterste in hun WK-strijd en is nu nog altijd een van de sterkste spelers ter wereld.

Maar de laatste maanden is Karjakin van zijn sokkel gevallen. Het begon al na het laatste WK, waarin Jan Nepomniasjtsji het hoofd moest buigen voor Carlsen. Toen bleek dat die laatste werd geholpen door de Rus Daniil Doebov, spoot Karjakin een eerste keer zijn gif. Doebov zou immers een landverrader zijn door niet de Russische kandidaat gesteund te hebben.

Maar na de inval van de Russen in Oekraïne ontspoorde de übernationalistische Karjakin, nota bene geboren op de Krim, helemaal. In enkele wansmakelijke tweets maakte hij zich vrolijk over de oorlog en in plaats van zich nadien te excuseren, zette hij koppig zijn hakken in het zand.

Schaakbond FIDE legde Karjakin een schorsing op, die hem meteen ook zijn deelname aan het Kandidatentoernooi kostte. Het lijkt twijfelachtig dat we hem snel weer aan een schaakbord zullen zien.

De uitsluiting van Sergej Karjakin was goed nieuws voor Ding Liren. De nummer 2 van de wereld had zich via de officiële weg niet kunnen plaatsen voor het Kandidatentoernooi, om de eenvoudige reden dat het voor inwoners van China nagenoeg onmogelijk was om tijdens de coronapandemie te reizen.

Om het plaatsje van Karjakin op te vullen, nam FIDE de hoogstgerangschikte schaker op de wereldranglijst. Er was slechts 1 voorwaarde: die persoon moest het voorbije jaar minstens 30 officiële matchen gespeeld hebben. En daar kwam Ding niet aan.

De Chinezen schoten meteen in actie en organiseerden in allerijl een landelijk toernooi waarin Ding enkele lokale schakers in de pan kon hakken om zo aan die voorwaarde te voldoen. Een schijntoernooi, volgens sommigen, maar omdat zowat iedereen het er over eens is dat Ding zijn plaats op het Kandidatentoernooi waard is, verstomde de kritiek snel.

Mocht Ding zich plaatsen voor de titelstrijd - wat volgens de bookmakers heel aannemelijk is - dan zou hij de eerste mannelijke schaker uit China zijn die daarin slaagt. Het zou ook de start kunnen zijn van een Chinese golf in het schaken, in navolging van de vrouwen, waar China nu 4 speelsters in de top 10 heeft.

• Fabiano Caruana: samen met Ding Liren en Alireza Firouzja de grote favoriet om het Kandidatentoernooi te winnen. De Italiaanse Amerikaan staat bekend om zijn sterke openingen. Het lijkt wel niet waarschijnlijk dat Carlsen zin heeft in een nieuwe confrontatie met Caruana. In 2018 kreeg die laatste al eens zijn kans.

• Jan Nepomniastjsi: de verliezer van het vorige WK, na een pijnlijke ontknoping. Nepomniasjtsji nam openlijk afstand van de Russische inval, waardoor hij gewoon mag voortspelen. De kans op een nieuwe stunt op het Kandidatentoernooi lijkt klein, de kans op een rematch tegen Carlsen lijkt onbestaande.

• Richard Rapport: de meest verrassende naam van de 8. Rapport staat bekend om zijn inventieve spel, maar zijn onzorgvuldigheid deed hem al vaker de das om. Hij heeft bovendien de reputatie wat lui te zijn, te weinig ambitieus. Zo verklaarde hij al dat hij zelf eigenlijk ook niet zit te wachten op een WK-titelstrijd, waardoor schertsend werd gezegd "dat het dan de eerste WK-match zou zijn waar beide schakers geen zin in hebben".

• Jan-Krzysztof Duda: de winnaar van de World Cup schaken en de hoop van de Poolse natie. Duda is wellicht niet constant genoeg om de marathon die het Kandidatentoernooi is tot een goed einde te brengen, maar als hij zijn dagje heeft kan hij verraderlijk uit de hoek komen. Zo maakte hij 2 jaar geleden een einde aan de reeks van 125 ongeslagen matchen van Magnus Carlsen.

• Teimoer Radjabov: Radjabov had eigenlijk al op het vorige Kandidatentoernooi moeten spelen, maar uit schrik voor corona trok hij zich toen terug. FIDE geeft hem daarom de kans om het deze keer opnieuw te proberen, maar de vorm van de Azeri is zo dramatisch dat niemand hem een realistische kans geeft op de eindzege.