Van sportswashing met Ronaldo en LIV Golf tot sneeuw in de woestijn: de Saudische spilzucht uitgelegd

Cristiano Ronaldo, Karim Benzema, N'Golo Kanté en straks wellicht ook Sergio Busquets en Angel Di Maria.

Het kransje vetbetaalde voetbaltoppers in Saudische loondienst dikt in sneltempo aan.

Saudi-Arabië is on a mission, en niet alleen het voetbal moet eraan geloven. Ook in de golfsport kreeg het land ondertussen voet aan de grond, met de historische miljardendeal tussen de omstreden LIV Tour en de traditionele tours. 

Saudi-Arabië lijkt zich zo op korte tijd alsmaar meer op te werpen als sportnatie. En dat heeft het te danken aan één ding: zijn onuitputtelijke schatkist. De gespendeerde bedragen zijn niet meer te overzien.

Maar wat drijft de Saudi’s in hun spilzucht? Thomas Peeters, sporteconoom verbonden aan de Universiteit van Rotterdam, legt het uit.

“In de eerste plaats lijkt het land zijn bedenkelijke imago te willen oppoetsen, het ondertussen gekende sportswashing." Saudi-Arabië staat al decennialang onder druk omdat het land een loopje neemt met enkele fundamentele mensenrechten.

"Ten tweede heeft Saudi-Arabië gewoon enorm veel geld te besteden, en in sport zit er een enorm economisch groeipotentieel. Het mondiale voetbal is een van de sectoren die de afgelopen twintig jaar zeer sterk gegroeid zijn in omzet. Het is dan ook niet vreemd dat een land in die groeiende industrie zijn belang wil vergroten."

Louter winstbejag dus? Niet helemaal, want ook het sociale aspect speelt mee, vult onderzoeksjournalist Majd Khalifeh aan.

“Sport is enorm populair in het Midden-Oosten, want het was jarenlang de enige uitlaatklep voor de bevolking, die geen films of muziekconcerten mocht bijwonen. Sport is er een soort uitweg voor de jeugd.”

Maar ondanks dat sociale aspect blijft geld de rode draad in dit verhaal. Zo willen de Saudi’s het voetbal in eerste instantie gebruiken om zich nog meer te verrijken. “Het Saudische Public Investment Fund houdt de investeringen van het land in de sport constant tegen het licht”, vertelt Khalifeh. 

“Wat levert de investering in Cristiano Ronaldo ons op? Wat waren de kosten en baten? Zorgde hij voor publieke belangstelling in het land? Heeft hij bijgedragen aan de toerisme-inkomsten? Men evalueert constant het rendement.”

De gigantische investeringen in de Saudische voetbalcompetitie moeten dus beginnen op te leveren.

“Men is volop bezig om er een eigen Super League van te maken. Ze lieten Ronaldo zelf al zeggen dat "het een van de top 5 competities wordt". Dat allemaal om aandacht te vergaren voor het land en het blazoen op te poetsen. Geld is geen issue, men stelt zich enkel de vraag of iedereen over heel de wereld erover zal praten.”

Het mondiale voetbal mag dan wel een groeiende economie zijn, het is tegelijkertijd ook een riskante en onvoorspelbare markt. Denk maar aan het mislukte Qatarese verhaal bij Malaga of de wanhopige transfers van Todd Boehly bij Chelsea.

“Ook China probeerde enkele jaren zijn competitie op te waarderen door wereldtoppers te halen, maar die ballon liep leeg nog voor hij echt opgestegen was”, zegt Peeters.

Toch liggen er ook kansen voor investeerders. "Er wordt vaak gesproken over clubs in Europa die aan de lopende band verlies draaien, en die clubs zijn er, maar ook de tegengestelde voorbeelden zijn er."

"Kijk maar naar Manchester City dat in handen kwam van de Emiraten. Daar draaide men een aantal jaren verlies, maar ondertussen zijn veel van de investeringen al terugverdiend.”

“Ook PSG, dat opgekocht is door Qatarazen, is een voltreffer. Een club uit de wereldstad Parijs, die lang onder zijn potentieel gepresteerd heeft. Ondertussen is PSG een Europese topclub en een veelvoud waard van toen het overgenomen werd."

"Het is dus niet zo knettergek om te denken dat je geld kan verdienen aan een voetbalclub."

Dat proberen de Saudi’s nu ook klaar te spelen met Newcastle, dat in 2021 gekocht werd door het Public Investment Fund. "Het is een traditieclub in de grootste competitie ter wereld, die volgens de Saudi’s onder zijn potentieel presteerde. Mits de nodige investeringen kan die club veel meer waard worden in de toekomst."

Ondertussen reiken de Saudische tentakels in de sportwereld alsmaar verder. Zo kon het land begin deze week inbreken in het businessmodel van de golfsport en haalde het vorig jaar de organisatie van de Aziatische Winterspelen in 2029 binnen.

Sneeuw in de woestijn? Zelfs de natuurwetten lijken te zwichten voor de oliedollars. 

Op het gebied van internationale sportevenementen heeft Saudi-Arabië bovendien wilde plannen. De vele voetbalinvesteringen kaderen in een ambitieus, maar heus niet onrealistisch plan om in 2030 het WK voetbal binnen te rijven.

“Daarbij speelt natuurlijk weer dat imago-aspect mee. Men hoopt er ook het toerisme in het land mee aan te wakkeren”, zegt Peeters.

Om dat toerisme te stimuleren huurde het land vorig jaar ook ene Lionel Messi in als ambassadeur. De waarde van de deal schat zakenblad Forbes op zo'n 30 miljoen dollar per jaar. Een leuk zakcentje voor de Argentijn.

Peeters plaatst wel een belangrijke kanttekening bij de Saudische WK-ambitites. "Het economisch onderzoek over zulke evenementen is heel sceptisch. Het is verre van bewezen dat zulke investeringen ook lonen."

"Zo'n organisatie is erg duur, de bedragen lopen in de miljarden. Sommige economen gebruiken dan ook de boutade: "Je betaalt de mensen beter elk honderd dollar om naar je land te komen, dan een handvol stadions neer te poten.""

Saudi-Arabië wil dus Qatar achterna als WK-gastland, met als voornaamste doel de reputatie van het land op te waarderen. Nochtans legde het voorbije WK net een extra vergrootglas over de mensenrechten in Qatar. 

"Dat komt vooral door het feit dat Qatar zijn stadions liet bouwen door gastarbeiders. Maar ook Saudi-Arabië zal het wellicht zo moeten gaan aanpakken."

Krijgen we in 2030 opnieuw een airco-WK in de woestijn? Het is een peperduur risico, maar niets waar de ambitieuze Saudi's voor terugdeinzen.