"Meer wereldkampioenen dan wedstrijden." Het is een verwijt dat het boksen al jaren krijgt, maar ook het triatlon nu vaker mee flirt. Deze maand alleen al pakten met Jelle Geens en Marten Van Riel twee Belgen een wereldtitel. Toeval of tekenend? Achtergrond bij de (georganiseerde) chaos die de triatlonwereld soms lijkt.
België boven in de triatlonwereld.
Dit weekend kroonde Jelle Geens zich tot wereldkampioen triatlon. Hij deed dat in de 70.3 Ironman-klasse.
Een sterke prestatie, zeker als je weet dat Geens in Nieuw-Zeeland twee olympische medaillewinnaars van Parijs achter zich hield.
En zo heeft België niet één, maar twee wereldkampioenen in het triatlon.
Amper een maand geleden snelde ook Marten Van Riel al naar een wereldtitel. Hij deed dat in de gloednieuwe T100-klasse.
We horen je al denken: T100? 70.3? Ironman?
Weet je niet goed wat dit wil zeggen, laat staan hoe de wereldtitels van onze Belgen in te schatten? Een overzicht van alle disciplines en de achterliggende organisaties.
Afstanden
Even back to basics.
Triatlonwedstrijden worden georganiseerd over verschillende afstanden (zie tabel hieronder), die grofweg te verdelen zijn in twee categorieën: korte en lange afstanden.
De super sprint-, de sprinttriatlon en de olympische afstand vallen onder de categorie van de korte afstanden.
Alles wat langer is dan de olympische afstand (1,5 kilometer zwemmen, 40 kilometer fietsen en 10 kilometer lopen) wordt gezien als langeafstandstriatlons.
De bekendste onder die noemer: de Ironman 70.3, de (volledige) Ironman en het gloednieuwe en lucratieve T100-kampioenschap.
Ter volledigheid, en voor wie zich zou afvragen wat de schijnbaar willekeurige cijfers in de benaming willen zeggen: de 70.3 is over alle disciplines 70.3 mijl lang (1,2 mijl zwemmen + 56 mijl fietsen + 13,1 mijl hardlopen), de T100 slaat dan weer op het totaal aantal kilometers (2km zwemmen + 80km fietsen + 18km lopen).
| afstand | zwemmen | fietsen | lopen |
|---|---|---|---|
| supersprint | 400 m | 10 km | 2,5 km |
| 1/8e of sprint | 750 m | 20 km | 5 km |
| kwart of olympische afstand | 1,5 km | 40 km | 10 km |
| halve of Ironman 70.3 | 1,9 km | 90 km | 21,1 km |
| T100 | 2 km | 80 km | 18 km |
| volledige of Ironman | 3,8 km | 180 km | 42,2 km |
| Ultra en XTRI | variabel | variabel | variabel |
World Triathlon vs. Ironman
Nu we het rekenwerk achter de rug hebben, kunnen we iets dieper ingaan op het organisatorische niveau in de triatlonwereld.
Want, meer dan alleen de afstanden, spelen ook de onderlinge machtsverhoudingen van de organisatoren een rol in de wirwar aan wedstrijden.
De bekendste speler is natuurlijk "Ironman". Het merk dat een instituut werd door een exponentiële groei in populariteit de laatste decennia. Zo lijkt het de laatste jaren een monopolie gegenereerd te hebben op de lange afstanden.
Vraag aan elke triatleet welke wedstrijd ze nog willen winnen en zo goed als iedereen zal de Ironman van Hawaï zeggen.
Sinds Julie Moss (video) er in een van de eerste edities op handen en voeten over de finish kroop, is de wedstrijd op Kona mythisch geworden in triatlonland. En zo vergaarde Ironman - dat tegenwoordig wedstrijden over heel de wereld organiseert - haast alleenrecht op de lange afstanden.
Elk jaar kroont het dan ook iemand tot wereldkampioen op de Ironman 70.3 - dit jaar was dat dus Jelle Geens - en de (volledige) Ironman. Een claim die door de mythe van Hawaii aanvaard wordt door de triatlonwereld.
Toch heeft Ironman al jaar en dag een tegenhanger in de triatlonwereld, namelijk: World Triathlon.
De vroegere International Triathlon Union is de overkoepelende internationale organisatie van de triatlonsport. Het wordt ook erkend door het Internationaal Olympisch Comité (IOC) en organiseert namens hen de triatlonwedstrijden tijdens de Spelen.
En waar Ironman bekend is voor de langeafstandsdisciplines, is World Triathlon vooral slagkrachtig op de korte afstanden.
Naast de Spelen organiseert het elk jaar de World Triathlon Championships Series (WTCS), een regelmatigheidscriterium waar over verschillende wedstrijden ook een wereldkampioen aangeduid wordt.
World Triathlon organiseert sinds 1994 ook een officieel wereldkampioenschap lange afstand, met in het verleden al variërende afstandsformules. Op die manier probeerde het te concurreren met Ironman, maar het slaagde er nooit in om de échte toppers warm te maken en zo de legitimiteitsclaim beantwoord te zien.
New kid on the block: T100
Toch zagen we dit jaar een nieuwe verschuiving in het triatloncircuit.
Vanuit de stelling van de vroegere PTO Tour bouwde de Professional Triathletes Organisation - behartigd door voormalige (langeafstand-)triatleten - het gloednieuwe T100-circuit op.
Met 2 km zwemmen, 80 km fietsen en 18 km lopen positioneert het zich qua afstand perfect tussen de olympische en de Ironman-afstand. En dat is moeilijk toeval te noemen.
Atleten die deelnemen aan de kortere (en olympische) afstanden worden veelal gefinancierd door hun nationale bond, maar atleten die willen overschakelen naar de langere afstanden moesten veelal hun brood verdienen door zelfstandig sponsors te zoeken en prijzengeld binnen te halen.
Voor de échte toppers is dat geen probleem, maar voor al wie geen Kristian Blummenfelt heet, is het Ironman-circuit weinig lucratief. Enkel de top 10 in zulke wedstrijden krijgt veelal prijzengeld. En enkel de top 5 geraakt met dat geld in veel scenario's pas uit de kosten van hun voorbereiding.
En daar wilde de PTO en zijn voormalige professionele atleten toch verandering in brengen.
Met een prijzenpot van bijna 7 miljoen euro lokt het nu zowel atleten van de olympische afstand als atleten van de langere afstanden naar zijn nieuwe regelmatigheidscriterium.
Vraag dat maar aan Marten Van Riel, die zich in november de eerste winnaar en wereldkampioen, nota bene, van de gloednieuwe competitie kroonde. Meteen een grootse titel dankzij World Triathlon, dat de T100 niet toevallig erkende als de officiële wereldtitelrace op de lange afstanden.
En zo kreeg de triatlon (nog) een nieuwe wereldkampioen. Maar vraag aan Geens en Van Riel wat het grote doel is en blijft, dan zingen ze nog steeds in koor: de Ironman van Hawaï.
