De winnaar die niemand wilde: hoe een straf wereldrecord een diplomatieke zwemoorlog opzweept

"Op de eerste dag wilde ik hallo zeggen tegen Kyle Chalmers, maar hij negeerde mij. En Jack Alexy spatte water op onze coach. Ik voelde dat ze op ons neerkeken. Mag ik dit zeggen op televisie? Wel, vandaag heb ik ze allemaal geklopt."

Zo, de eerste woorden van Pan Zhanle na zijn olympische titel in Parijs waren er niet naast.

Bij de Chinese televisie haalde het 19-jarige zwemfenomeen ongemeen hard uit naar zijn tegenstanders. Heeft u ook gemerkt hoe ijskoud sommigen reageerden toen het nieuwe wereldrecord van Pan - maar liefst 4 tienden sneller dan zijn vorige - op het bord verscheen?

Er volgden niet meteen veel knuffels of felicitaties, maar wel bedenkelijke blikken én zowaar zelfs boegeroep vanuit de tribunes.

Pan Zhanle was dan ook de winnaar die niemand wilde.

Omdat het geen sympathieke gast is? Of omdat hij een duister verleden met zich meedraagt? Nee, simpelweg omdat hij een Chinees is.

Atleten uit de Volksrepubliek worden - zeker de afgelopen maanden - behandeld als paria's in de zwemwereld. Pan Zhanle mag dan zélf nooit een positieve test afgelegd hebben (hij werd in 2023 29 keer getest en dit jaar tussen mei en juli 21 keer), maar vele landgenoten deden dat in het recente verleden wel. En bleven ongestraft.

De hele zaak ontplofte in april van dit jaar.

De Duitse TV-zender ARD en kwaliteitskrant The New York Times brachten toen aan het licht dat 23 Chinese zwemmers een positieve dopingtest hadden afgelegd in de aanloop naar de Olympische Spelen in Tokio. In hun urine werden sporen van trimetazidine gevonden, een middel dat sinds 2014 verboden is omdat het prestatiebevorderend werkt.

Wat dat normaal betekent? Een schorsing van maximaal 4 jaar.

Vreemd genoeg bleek achteraf dat het internationale antidopingagentschap WADA de 23 zwemmers collectief had vrijgesproken. En dat op basis van bedenkelijke argumenten die het Chinese antidopingbureau Chinada tevoorschijn haalde.

Zij wezen op de lage concentratie van het verboden product en verklaarden dat voedsel uit een besmette hotelkeuken de oorzaak zou geweest zijn. 

"Totaal onmogelijk", beweerden veel experts. Want trimetazidine - een hartmedicijn - wordt normaal alleen in pilvorm gebruikt.

Deze week ontplofte er weer een nieuwe bom rond het borrelende dopingmysterie. Dat heel wat van de betrokken Chinese zwemmers later naar de Spelen van Tokio gingen én er medailles wegkaapten, zorgde voor veel wrevel in het wereldje.

Opnieuw kwam The New York Times met een ontluisterend verhaal naar buiten.

Ook in 2022 zou er namelijk een Chinees dopingpotje toegedekt zijn. Twee zwemmers, van wie eentje actief in Parijs en de andere al betrokken in de eerdere dopingzaak, testten volgens de krant positief op de sterke anabole steroïde methandienone.

In alle stilte kregen de schuldigen een jaartje schorsing van WADA.

Want de Chinese autoriteiten toverden weer het argument boven dat er sprake was van vervuild voedsel. Dit keer zouden de atleten een hamburger met besmet vlees uit Australië gegeten hebben.

Weer klinkt het bij kenners dat het verhaal "totaal ongeloofwaardig" is, maar het WADA legde geen ingrijpende sancties op.

En dat tot ongeloof van velen.

"Ik heb er geen vertrouwen meer in dat we allemaal met gelijke wapens strijden", liet meervoudig olympisch kampioen Caeleb Dressel optekenen. "Daarvoor zijn er niet genoeg overtuigende bewijzen aangevoerd."

Ook de Britse topper Adam Peaty mengde zich. "Ik wil een fair gevecht", klonk het bij hem. "Als andere landen de standaard niet halen, dan werpt dat een donkere wolk over waar de Spelen voor zouden moeten staan."

Vooral in de VS schuwen ze de grote middelen om hun gelijk te halen niet. Op vraag van het Amerikaanse Congres is zelfs de FBI ingeschakeld om de waarheid uit te spitten.

Een zet waar het IOC allerminst kan om lachen. Zij dreigen nu om de Winterspelen van 2034 in Salt Lake City nog af te nemen als de VS hun onderzoek niet stopzetten.

"Maar als het WADA niks te verbergen heeft, dan zouden ze de kans om vragen te beantwoorden net omarmen en niet wegvluchten", counteren de Amerikanen.

Uit Chinese hoek weerklinkt dan weer dat alle heisa ondraaglijke mentale stress met zich meebrengt. Zo zouden sommige atleten 's nachts gewekt worden om tests af te leggen - naar verluidt zijn dat er in totaal soms 5 à 7 per dag, veel meer dan collega's uit andere landen.

Vorige week maakte de internationale zwembond bekend dat de Chinese zwemmers in Parijs "gemiddeld 21 keer getest werden sinds 1 januari", tegenover 6 voor de Amerikanen, 5 voor de Italianen, 4 voor de Australiërs, Britten en Fransen.

"Het is een Europese en Amerikaanse samenzwering", foeteren de Chinezen.

En zo zal het oorlogje nog wel even blijven duren ...