Hoe kun je kinderen die in december geboren zijn, evenveel kansen geven in het voetbal als hun oudere leeftijdsgenoten? Dat probleem - het zogenaamde geboortemaandeffect - wil Voetbal Vlaanderen aanpakken met een hervorming van het provinciale en interprovinciale voetbal. Al botst dat op heel wat weerstand. Sporza Daily legde zijn oor te luister bij beide kanten.
Het geboortemaandeffect
Voetbal Vlaanderen wil vanaf 1 januari 2026, een jaartje later dan gepland, het provinciaal en interprovinciaal jeugdvoetbal hervormen. De aanpassingen moeten de nadelen van het geboortemaandeffect neutraliseren.
"Kinderen die in de tweede helft van het jaar worden geboren, zijn ondervertegenwoordigd op de hogere niveaus", verklaart Nand De Klerck van Voetbal Vlaanderen. "Ze krijgen minder kansen en minder speelminuten."
"Op het provinciale niveau is de verdeling 60-40, op het eliteniveau zelfs 70-30. Maar we willen elk kind evenveel groeikansen geven."
Bij de elitejeugd is 39% van de spelers geboren in het eerste kwartaal, terwijl amper 13% zijn verjaardag viert in het vierde kwartaal.
"Op die leeftijd zijn de fysieke verschillen groot", vult Bob Browaeys, hoofd van het sporttechnische departement van Voetbal Vlaanderen en coach bij de U17, aan.
"Kinderen die in januari geboren zijn, hebben bijna 12 maanden langer kunnen oefenen dan een kind dat in december geboren is. Daarom zijn ze ook vaardiger."
Jongste spelers blinken uit
Door met een rotatiesysteem te werken hoopt Voetbal Vlaanderen dat effect te neutraliseren. Kinderen die geboren zijn in het eerste en het tweede kwartaal van een jaar, schuiven na de eerste seizoenshelft door naar een oudere leeftijdsgroep.
"Zo kunnen de jongste spelers ook eens de oudste zijn", legt De Klerck uit. "En zo creëren we een gelijk speelveld."
De teams worden dus halfweg grondig door elkaar geschud, maar volgens Voetbal Vlaanderen verandert er aan het competitieformat niet al te veel. "We gaan naar twee competities, maar eigenlijk bestaan die al. Sinds 2014 veranderen we de reeksen al na nieuwjaar", aldus Browaeys.
"Een jeugdcoach zal dus twee keer 4 maanden met een team werken, ook al verandert de samenstelling. Wij willen vooral dat er wordt gewerkt in functie van een individuele opleiding. En zo krijgen spelers uit de tweede jaarhelft eens een kans om uit te blinken."
Belangrijk: de verschuivingen gebeuren alleen op het provinciale en interprovinciale niveau. Voor het gewestelijke niveau, waar 80 procent van de jeugdspelertjes bij is aangesloten, geldt het alleen als een richtlijn.
Weerstand
De hervormingen werden in februari vorig jaar goedgekeurd door de clubs, maar nu het concreet wordt, komt er heel wat weerstand. Van ouders én clubs.
Voor de clubs komen er heel wat logistieke problemen bij kijken. Spelertjes zien dan weer halfweg het seizoen mogelijk wat vriendjes naar een oudere leeftijdsgroep vertrekken.
"De impact voor de ouders en de kinderen is ongekend", zegt Alan Pauwels van Tempo Overijse (3e amateur). "Het gezinsleven wordt overhoop gegooid."
"Er wordt totaal geen rekening gehouden met het mentale welzijn van de kinderen. Plots zitten ze niet meer met hun schoolvrienden in de ploeg. In de jongste categorieën zal dat voor drama's zorgen en daardoor zullen kinderen stoppen met voetballen."
Jongens die voor het eerst 11 tegen 11 gaan spelen op een volledig veld, zullen tegen kinderen staan die dat al een halfjaar doen.
Alan Pauwels ziet ook problemen in de overgangsfases. "Jongens die voor het eerst 11 tegen 11 gaan spelen op een volledig veld, zullen tegen kinderen staan die dat al een halfjaar doen."
"We zien nu al bij de U14 dat er een enorm verschil is tussen het begin van het seizoen en januari. De groei zal nu worden afgeremd omdat er spelers bijkomen die dit nog moeten aanleren."
Ook logistiek zadelt het de provinciale clubs met problemen op. "Je bent verplicht om je seizoen op te delen in twee delen en met twee ploegenlijsten te werken. Dat is een enorm werk, want we hebben de oefening al gemaakt", aldus Pauwels.
"Dan krijg je in sommige categorieën veel te grote ploegen. Het heeft ook een enorme impact op de rekrutering. Je moet meer rekening houden met de geboortedatum dan met de kwaliteiten van een kind."
"Ook voor de trainers is het een probleem, want die trainen soms de ploeg van hun kinderen en schuiven dan mee door. Door die nieuwe maatregel kan het zo zijn dat je in een bepaalde categorie geen trainers meer hebt."
Proefkonijn
Bij Tempo Overijse overheerst vooral "frustratie" dat ze "niet worden gehoord". "De machtspositie van Voetbal Vlaanderen is vrij groot en onze inspraak is vrij klein", stelt Alan Pauwels.
"Vorige week was er nog een overlegmoment en werd alle protest van tafel geveegd. We willen wel meewerken, maar we kennen de gevolgen van de maatregel niet. Test het misschien eerst eens uit op kleine schaal."
Bij Voetbal Vlaanderen zijn ze dan weer "verrast" door de weerstand. "De commotie verbaast me wel", stelt Browaeys. "We willen elk kind gelijke kansen geven: daar kun je toch niet tegen zijn."
"Het goede is dat we nu heel veel informatie binnen krijgen. We gaan nu ook opnieuw workshops organiseren en luisteren naar de mensen. We gaan alle bezwaren analyseren met de vraag of we daar oplossingen voor kunnen bieden."
Het is mooi dat België de stap zet, want daar kunnen we alleen maar uit leren wat werkt en wat niet werkt.
Op de vraag of de hervormingen ook echt werken, is er evenwel nog geen antwoord. België is namelijk een voorloper met het project.
Voetbal Vlaanderen baseerde zich op een studie van de Nederlandse voetbalbond (KNVB), maar onze noorderburen wagen zich nog niet aan de sprong. Daar wachten ze de Belgische resultaten af.
"Het is een mooi initiatief", zegt Jan Verbeek, onderzoeker bij de KNVB. "De hervorming werd al een paar keer naar voor geschoven als oplossing voor het geboortemaandeffect, maar daadwerkelijke bewijzen dat het werkt ontbreken nog."
"Het is mooi dat België de stap zet, want daar kunnen we alleen maar uit leren wat werkt en wat niet werkt."
Die pioniersrol is evenwel niet de drijfveer voor Voetbal Vlaanderen, benadrukt Nand De Klerck. "We willen vooral luisteren naar de clubs en de ouders", besluit hij.
Wordt het een oplossing of toch vooral een logistiek probleem? België zal het vanaf 2026 ondervinden.
