Zeker geen acteur, bijna een voetballer, vooral "fysiek grenzeloze" atleet: wie was Ivo Van Damme?
De Memorial Van Damme is dit jaar aan zijn 48e editie toe, voor het eerst gespreid over twee volwaardige dagen. Bijna 50 jaar na de dood van de betreurde Ivo Van Damme is de meeting die zijn naam draagt grootser dan ooit. Een portret van een van de beste atleten die ons land ooit gekend heeft. "Hij had olympisch kampioen en wereldrecordhouder kunnen zijn."
De Memorial Van Damme houdt al bijna 50 jaar de gedachte aan Ivo Van Damme levend, al zullen steeds minder mensen precies weten wie de man was naar wie de meeting in Brussel vernoemd werd.
Al 25 jaar geleden was er een Amerikaanse atleet die na zijn wedstrijd op de Memorial gevraagd werd of hij Van Damme kende. "Ja, natuurlijk. Jean Claude, geweldige acteur", klonk het bloedserieus.
Anno 2024 kan het dus zeker geen kwaad om even stil te staan bij de figuur van Ivo Van Damme, die bijna 50 jaar na zijn dood nog steeds bij de beste atleten gerekend wordt die ons land ooit gehad heeft.
Natuurlijk ken ik Van Damme. Jean-Claude, geweldige acteur.
"Een imposant figuur en een ongelooflijk getalenteerde atleet", zei Sebastian Coe enkele jaren geleden aan Sporza. Coe, nu voorzitter van de Internationale Atletiekfederatie World Athletics, is eind de jaren 70 zelf een opkomend talent op de 800 meter.
De Brit, 2 jaar jonger dan onze landgenoot, is 19 wanneer Ivo Van Damme in de zomer van 1975 zijn neus aan het venster steekt, door het 20 jaar oude Belgische record van Roger Moens op de 800 meter van de tabellen te lopen.
En dan te denken dat Van Damme eerst zijn kans waagde als voetballer bij White Star Woluwe. "Hij was niet ongetalenteerd, maar hij kreeg te veel schoppen en tackles", herinnert Wilfried Meert, oprichter van de Memorial zich nog goed.
Zijn overstap naar de atletiek bleek geen verkeerde gok. "Coach Mon Van Den Eynde belde me al snel op en zei: "Die naam moet je onthouden. Het is een van de grootste talenten die ik ooit heb mogen coachen"", aldus Meert.
Noodlot
Niet gespeend van enige bescheidenheid toont de nog altijd maar 22-jarige Van Damme zich in de aanloop naar de Olympische Spelen in Montréal bijzonder ambitieus. "Wie mij wil verslaan, zal het wereldrecord moeten verbeteren", klinkt het, een boude uitspraak die later visionair zou blijken.
De branie van Van Damme typeert zijn karakter. "Hij had een niet-Belgische persoonlijkheid. Sommigen vonden dat arrogant. We zijn dat niet gewoon van Belgische sporters. Veel Belgen waren al blij dat ze op de Spelen stonden, hij was er om te presteren. Zo was hij gewoon", vertelt Meert.
De lijn tussen zelfverzekerd en arrogant is dun, maar Van Damme lost zijn eigen verwachtingen wel in. Op de Spelen van Montréal in 1976 snelt hij naar twee zilveren plakken, op de 800 meter en de 1.500 meter.
Opvallend: Van Damme loopt daarbij 1'43"86. Een Belgisch record en ook de chrono die hij als motivatie op een papiertje boven zijn bed gehangen had: daarop stond 1'43"8. Bovendien blijkt ook zijn voorspelling te kloppen: winnaar Alberto Juantorena laat met 1'43"50 een wereldrecord optekenen.
Hij had een niet-Belgische persoonlijkheid. Sommigen vonden dat arrogant. Maar zo was hij gewoon.
Van Dammes topprestaties in Montréal nopen Wilfried Meert, op dat moment nog journalist bij een krant, om een eerder gemaakte belofte na te komen: een atletiekmeeting van niveau organiseren in België.
Die meeting moet Van Damme voor eigen volk een wedstrijd tegen concurrenten van wereldniveau gunnen. De plannen voor de eerste editie in 1977 zijn al gemaakt, alleen heeft het kind nog geen naam.
De organisatoren besluiten om bij hun volgende bijeenkomst de knoop door te hakken. "Helaas was die volgende bijeenkomst op de begrafenis van Ivo", vertelt Meert.
Want op 29 december 1976 slaat het noodlot toe wanneer Van Damme, op de terugweg van een trainingskamp, verongelukt in het zuiden van Frankrijk, op amper 22-jarige leeftijd.
De atletiekmeeting wordt zo onbedoeld de Memorial Van Damme, een postuum eerbetoon aan de veel te vroeg overleden atleet.
"Iedereen had Ivo een gouden toekomst voorspeld", herinnert Meert zich nog. "Hij had alles: het lichaam, de gestalte, de uitstraling, de kracht... Zijn fysieke mogelijkheden waren grenzeloos."
"De kenners zagen hem een grote carrière maken. Hij kon olympisch kampioen worden op de 800 en 1.500 meter. Helaas is het anders afgelopen."
Hoe straf de tijden van Van Damme waren, blijkt uit het feit dat zijn Belgisch record op de 800 meter pas dit jaar verbroken werd door Eliott Crestan.
In de bijna 50 jaar na het overlijden van Van Damme is de atletiekmeeting die zijn naam draagt uitgegroeid tot een van de jaarlijkse topafspraken op de kalender, waar al heel wat wereldrecords gesneuveld zijn.
Iets waartoe Van Damme zelf ongetwijfeld ook in staat geweest was, zonder die noodlottige 29e december in 1976.
Bekijk een reportage uit 2016 over Ivo Van Damme, 40 jaar na zijn dood:
