Filip Joos over online haat: "Is iets van de maatschappij, niet van voetbal alleen"

"Wanneer de lichten uitgaan, zijn we nog altijd mensen", is de slogan van de Because We Care-campagne, de 3e editie van het offensief tegen racisme en discriminatie in voetbal van de voetbalbond, de Pro League en de regionale vleugels.

Dit jaar ligt de nadruk op de strijd tegen online haatspraak, met onder meer Toby Alderweireld als uithangbord. De speler van Antwerp werd geviseerd na zijn goal in de titelmatch.

Kazadi werkt ook mee op de voetbalbond om gevallen van racisme en discriminatie aan te pakken. Over racisme in het voetbal ging het al vaak in De Afspraak, maar nu ook voor het eerst over online haat.

"Het is een fenomeen dat de laatste jaren echt naar voren is gekomen", stelt Kazadi. "Ik wil wel benadrukken dat de voetbalbond zelf zich daar niet over kan uitspreken. Dat is uitsluitend een zaak van de politie. Het is wel nodig dat er een campagne rond is om duidelijk te maken dat het niet alleen op het veld gebeurt, maar ook online."

(lees voort)

Filip Joos steunt de actie: "Ik weet nooit hoe doeltreffend zo'n campagne is, maar dat wil niet zeggen dat je ze niet moet voeren. Ik weet wel dat de bond daar echt mee bezig is, dat is niet fake. Ze proberen dat echt terug te dringen, maar er is geen mirakeloplossing."

Hij schetst de context: "Voetballers leven online. Ze zijn de best verdienende sporters ter wereld, denk ik, omdat die onlinewinkel draait. Dat is heel raar, maar je levert je ergens ook over aan de duivel."

Hij geeft een concreet voorbeeld: "Uiteraard heeft Lionel Messi, voor mij de beste voetballer ter wereld, meer haters dan iemand die slecht voetbalt en bij Eupen speelt. Dat is de prijs die je betaalt. Ik keur het niet goed, maar dat is het kader."

"Dat is bij uitstek radicaal. Dat gebeurt door mensen die zich zo vereenzelvigen met een club. Daar vind ik dat clubs soms wel boter op het hoofd hebben."

"Supporters zijn voor hen klanten. En ze doen er alles aan om die door middel van filmpjes blijvend aan zich te binden en zo ook hun eigen winkel draaiend te houden. Zo voelen de mensen zich zodanig verbonden met de club - wat op zich mooi is, maar het moet ergens stoppen. De notie "Het is maar voetbal" is weg, als je online of in een stadion anderen gaat uitschelden."

Klantenbinding is één, het gemak is twee, beseft Kazadi: "Online is het zo veel makkelijker. Je kan ook anoniem online zaken posten, die heel moeilijk te traceren zijn. Mensen reageren liever online dan te gaan roepen in stadions."

Online blijven de topics dezelfde: "Racisme, discriminatie, homofobie." Kazadi legt uit hoe de bond ermee omgaat: "Het gaat vooral om zaken die gebeuren tijdens voetbalwedstrijden van het laagste niveau, 4e provinciale, tot 1e klasse."

"De zaken worden behandeld zoals in een normale rechtbank. We proberen een juiste straf te bepalen. Dat gaat richting alternatieve straffen, omdat we merken dat veel mensen onwetend zijn. Ze zeggen wel zaken, maar ze zien de gevolgen daar niet van."

"Zij bedoelen het ludiek tijdens een match. Maar hoe iemand gekwetst is, hoelang iemand het met zich meedraagt, daar wordt niet aan gedacht..."

Kazadi maakte het zelf mee als voetballer van Beveren. "Ik was 18, 19 jaar. Het was mijn eerste ervaring in een stadion en ik schrok ervan. Ik hoorde het n-woord, apengeluiden..."

Hij verklaart het zo: "Supporters zijn supporters. Als het goed is, is het goed, als het slecht gaat, gaan ze slecht reageren."

Maar de impact is enorm: "Dat zijn zaken van 15 jaar geleden, maar ik herinner ze mij nog altijd. Het blijft een litteken." 

Filip Joos wil absoluut niet gezegd hebben dat het bij het voetbal hoort: "We kunnen dat misschien niet zo voelen, maar wel denken. Wat jij aan den lijve ondervonden hebt, is een verschrikkelijke schande", richtte hij zich tot Kazadi.

Kazadi: "De daders denken dikwijls dat het maar een woord is, dat tijdens het voetbal alles gezegd mag worden. Maar dat is niet zo. Het doet iets met een mens."

"Het lijkt net een weerspiegeling van de maatschappij: hetgeen dat we in het openbaar niet zomaar zouden zeggen, mag volgens sommigen in een stadion gezegd worden. Neen, het mag niet. Daarom wordt er door de voetbalbond heel streng op gereageerd."

Joos trekt de problematiek open: "Je moet zeggen dat dit iets is dat in de maatschappij zit. Ik vind het altijd raar dat mensen verbaasd zijn dat zoiets in een voetbalstadion tot uiting komt."

"Een voetbalstadion is een snelkookpan van emoties. Maar dit beperkt zich niet tot het voetbal. Mensen die dat roepen, hebben ook in hun gewone job ergens dat gevoel."

Al moet de commentator toegeven dat het basketbal - de sport van zijn Ethiopische zoon - "een zachtere wereld is". Presentator Bart Schols vindt dat alle sporten een zachtere wereld zijn dan het voetbal.

"Dat kan", antwoordt Joos. "Maar dat komt door de populariteit en het feit dat je zoveel lagen van de bevolking aanspreekt, alsook de enorme emoties en de verbondenheid die mensen voelen, de woede die loskomt als het niet goed gaat..."

"Maar ik geloof niet dat voetbal dit genereert. Het is voetbal dat dat veruitwendigt."

De Nederlandse criminologe Marion van San, gespecialiseerd in radicalisering, zat ook in de studio en pikte in: "Er is tegenwoordig ook een groot probleem van racisme op scholen. Je kan op scholen niet blijven vertellen dat je niet mag discrimineren, terwijl het iedere keer in het stadion ieder weekend gebeurt."

"Dit bestaat al heel veel jaren in heel veel verschillende landen. Gebeurt er in België nog iets anders dan alleen bestraffen? België zou eens een analyse moeten maken wie die mensen zijn en wat ze er op een educatieve manier mee kunnen doen?"

Kazadi beantwoordt haar vraag: "De KBVB werkt met het Come Together-plan, een educatief plan waarmee de bond naar de clubs trekt om spelers en trainers bewust te maken van wat racisme en discriminatie is en een club ertegen te wapenen."

Joos vindt dat dat "idealiter in scholen gebeurt": "Waarmee ik geen leerkrachten wil viseren. Maar tegenover mijn schooltijd is er nu zoveel meer aandacht voor samenleven, voor softere vakken... en toch krijgen we zoveel meer haat."

"Ik denk dat dat ook door de moderne communicatiemiddelen komt. Wat iemand typt, komt nu in de wereld en wordt opgepikt."