Na Johan Cruijff, Diego Maradona en Pelé is nu ook Franz Beckenbauer ons ontvallen. Is het correct om dat kwartet te beschouwen als de 4 universele voetbaliconen? Of hoe evolueert een voetballer van een sterrenstatus naar het label icoon? Sporza Daily dribbelt naar een antwoord.
Voetbaldier Filip Joos knikt bij de opsomming van de 4 namen, al denkt hij ook spontaan aan Alfredo Di Stefano en Ferenc Puskas.
"Maar de huidige generatie heeft hen niet zien voetballen en er zijn minder beelden beschikbaar van hen", opent de commentator in Sporza Daily.
"Cruijff, Maradona, Pelé en Beckenbauer: ik kan met hen leven als de 4 universele of wereldwijde voetbaliconen, al heeft elk land wel zijn eigen icoon. Denk aan Rik Coppens of Paul Van Himst bij ons."
Joos geeft toe: mochten we hem de vraag pakweg een jaar geleden gesteld hebben, dan zou er wellicht sprake geweest zijn van een top 3. Een podium zonder de net overleden Beckenbauer.
"Of dat denk ik toch, hé. Ik zeg hiermee niet dat hij niet in het rijtje thuishoort, maar de dood helpt om iconisch te worden. Het is een klein beetje - geen pun intended - de finishing touch."
Als icoon doe je iets wat vooraf niet met die rol werd geassocieerd. Dan ben je een groot sporter.
"En ook omdat Beckenbauer een verdediger was. Bij die andere 3 denkt iedereen meteen aan een fase. Dat heb je bij Beckenbauer minder."
"Het helpt dat je iets doet met je rol, dat je je sport mee veranderd hebt. Door Stephen Curry is de NBA zich gaan richten op de driepunters. Dankzij Beckenbauer werd een verdediger geen afbraakwerker meer, wel iemand met een constructiebedrijf."
"Hij was niet de enige of de eerste, wel de meest elegante. En daarom de meest iconische. Je doet iets wat vooraf niet met die rol werd geassocieerd. Dan ben je een groot sporter."
Franz Beckenbauer heeft ook als coach gescoord, maar die bijdrage tot zijn status is geringer.
"De coach Beckenbauer heeft bij mij geen onuitwisbare indruk achtergelaten. Cruijff wel. Van het viertal is hij de enige bij wie het coach worden wél heeft bijgedragen tot het Cruijffdom."
Stortvloed aan beelden
Waarom stopt de iconische lijst nu eigenlijk bij die 4 grootheden? Filip Joos: "Omdat zij in het perfecte tijdperk leefden om een icoon te worden. Er waren beelden, maar er was geen absolute overvloed. Als die er wel is, dan is dat dodelijk voor je verbeelding."
"Je bent pas een icoon als je tot de verbeelding spreekt. Als je niet alles weet. Het mysterie, het enigszins ongrijpbare. Dat is heel erg nodig. Zo bereik je in onze geest die status."
Dat lijkt dan slecht nieuws voor Lionel Messi en Cristiano Ronaldo. "Ik kijk naar wat er in het hoofd gebeurt van de toeschouwer en van wie onbewust oordeelt. Dan hebben die andere namen toch iets unieks. Net door de beperktere beschikbaarheid aan beelden."
"Die mannen (zoals Messi en Ronaldo) zijn niet meer mysterieus. We weten alles van hen. Ik denk dat Cruijff en co ook wel kleine kantjes hadden, maar dat weten we niet of veel minder. En dat helpt. Het mysterie helpt."
Van Maradona weten we wel veel over zijn uitspattingen. "Hij heeft zichzelf ten gronde gericht en dat helpt ook, uiteraard. Popster en voetballer zijn kan ook helpen. Het hoeft niet perfect afgelikt te zijn. Liefst niet."
Hedendaagse script writers
"Het heeft ook te maken met de leeftijd van wie nu spreekt", geeft Filip Joos toe. "Tussen je 12 en 16 jaar ben je bevattelijk voor idolatie. Dan hoop ik dat het stopt."
Bij de jeugd zullen Messi en Ronaldo dus zeker een streepje voor hebben. "Natuurlijk kan je niet zeggen dat Messi geen icoon is, maar voor wie nu leeft, klinken die andere namen qua status meer als een icoon. En dat heeft echt te maken met Instagram en consoorten."
"Kijk naar Maradona en alle verhalen. Dat zijn verhalen die je niet zelf genereert. Dat is wat er nu wél gebeurt met de huidige generatie. Die mannen zijn allemaal baas over hun eigen verhalen, ze hebben script writers."
"Dan krijg je iets gelikt. Iets wat ze willen dat wij denken. En Maradona, Cruijff, Beckenbauer en Pelé wilden niet wat wij dachten. Nee, wij dachten om wat zij deden en zij waren."
"Zij hebben echt voor een breuklijn gezorgd en dat kan je niet verwachten van Erling Haaland en Kylian Mbappé. Het is allemaal wat prozaïscher geworden en minder poëtisch."
Nog 50 jaar wachten
Sporthistoricus Jurry van de Vooren geeft zijn interpretatie: "Een sporticoon is iemand die in zijn omgeving veruit de beste is geweest", zegt de Nederlander.
"Iemand die een enorme invloed heeft uitgeoefend op de ontwikkeling van de sport, succesvol is geweest en ook vaak in meerdere gedaantes. Als atleet, coach en bestuurder, als marketeer. Allemaal verschillende invalshoeken."
"Als je daar naar kijkt, dan heb je dat viertal, dat op alle manieren succes heeft gehad en invloed heeft uitgeoefend."
Dat kunnen we nog niet zeggen van de hedendaagse sterren. "We weten nog niet wat er met Messi en Ronaldo zal gebeuren in hun carrière die volgt op het profbestaan."
"Worden ze invloedrijk als bestuurder, politicus, analist of coach? Dat zal beïnvloeden hoe we hen zullen herinneren. Dat weten we pas over 40 à 50 jaar."
