Morgen vertrouwt de Wereldvoetbalfederatie FIFA de eindronde van het WK in 2034 aan Saudi-Arabië. En dat doet stof opwaaien. Waarom? In onze podcast Sporza Daily hoor je onder anderen Wies De Graeve van Amnesty International en de Nederlandse reporter Matthijs van Dam, geprezen voor zijn reportage Slaven van Qatar.
Saudi-Arabië pakt de laatste jaren flink uit in de sportwereld. Het koninkrijk zette een lucratieve voetbalcompetitie op poten, het plaatste zich op de Formule 1-kalender en het organiseert ook de finale van het tennisseizoen voor vrouwen.
Het is maar een greep uit het rijkgevulde sport- en entertainmentaanbod van Saudi-Arabië. De eindronde van het WK voetbal in 2034 moet het nieuwste paradepaardje worden.
Net als twee jaar geleden in Qatar zal de strijd om de Wereldbeker betwist worden in het Midden-Oosten, opnieuw doet het stof opwaaien.
Amnesty International: "Een enorme ravage op vlak van mensenrechten"
Voor Amnesty International is het duidelijk. "Zoals de zaken er nu voorstaan, kan er voor ons geen sprake zijn van een wereldkampioenschap voetbal in Saudi-Arabië", zegt Wies De Graeve van de mensenrechtenorganisatie.
"Zonder het WK loopt het er al erg moeilijk. Denk aan het gebrek aan vrijheid van meningsuiting, de discriminatie van vrouwen en enorm veel executies."
"Als het WK toegekend wordt aan Saudi-Arabië, dan kunnen wij nu al zeggen dat dat echt tot een enorme ravage op vlak van mensenrechten zal leiden", voorspelt Amnesty International.
"Fans zullen gediscrimineerd worden, mensen zullen gedwongen uit hun huis gezet worden. En ook de rechten van arbeidsmigranten zullen massaal geschonden worden."
Saudi-Arabië heeft enorme plannen voor het WK, weet De Graeve. "Het wil 11 nieuwe stadions, 185.000 nieuwe hotelkamers en nieuwe verbindingen tussen steden bouwen."
"Daar gaan heel veel arbeidskrachten voor nodig zijn en dat zullen voornamelijk arbeidsmigranten zijn. En in Saudi-Arabië bestaat nog altijd het zogenaamde Kafalasysteem, wat ook in Qatar bestond, een soort lijfeigenschap eigenlijk."
"Er is geen minimumloon en mensen mogen geen deel uitmaken van een vakbond. Dat zal dus tot enorme uitbuiting leiden. En ook heel veel van die mensen zullen waarschijnlijk sterven", stelt Amnesty International.
"We moeten Saudi-Arabië een eerlijke kans geven"
"Er zal opnieuw veel gebouwd moeten worden en daar zijn veel risico's aan verbonden. Omdat het arbeidsmigranten zijn die dat zullen moeten doen", legt de Nederlandse onderzoeksjournalist Matthijs van Dam uit.
N.a.v. het WK in 2022 maakte Van Dam de bekroonde reportage Slaven van Qatar. "Daar is heel veel foutgelopen", weet hij. "Mensen zijn overleden en dat risico bestaat ook in Saudi-Arabië."
"Al moeten we dat afwachten. De bouwprojecten voor het WK van 2034 beginnen nu."
"En hoewel we het kritisch moeten volgen, moeten we Saudi-Arabië een eerlijke kans geven", vindt Van Dam.
In Qatar zijn flink wat mensenrechten geschonden, weet de reporter van het Nederlandse dagblad Trouw. "Dat kwam vooral door de tijdsdruk. Qatar had 12 jaar de tijd om alles te organiseren, maar dat bleek onvoldoende."
"Daardoor werkten de arbeiders er geen 8, maar 14 of zelfs 16 uur per dag in een verzengende hitte. Terwijl ze dat salaris niet kregen en er onvoldoende water voor handen was."
Exacte cijfers over het aantal overleden arbeiders zijn er niet. Van Dam: "Het organisatiecomité van Qatar had het over 4 tot 500 doden. De wat meer pessimistische schattingen lopen uit tot in de duizenden."
"Misschien heeft Saudi-Arabië geleerd van Qatar"
Of het in Saudi-Arabië er menselijker aan toe zal gaan, betwijfelt Matthijs van Dam.
"Dat is afwachten, maar feit is dat Saudi-Arabië nog minder tijd heeft dan Qatar om stadions te bouwen."
"De FIFA voert op dat het allemaal wel goed zal lopen, omdat Saudi-Arabië 10 jaar tijd heeft, maar dat is 2 jaar minder dan Qatar. En ze moeten meer stadions bouwen."
Volgens de onafhankelijke organisatie Human Rights Watch zijn in de eerste helft van dit jaar al 878 arbeiders uit Bangladesh om het leven gekomen bij de bouw van grote projecten in Saudi-Arabië. Om 80 procent zou het om een natuurlijke dood gaan, maar onderzoek naar het overlijden vindt er nauwelijks plaats, stelt Human Rights Watch.
"Voor die projecten worden de arbeiders op dezelfde wijze uitgebuit als in Qatar het geval was", weet Matthijs van Dam. "Ze gaan er aan de slag in slechte werkomstandigheden, onder dwang en met een karig loon."
Het zou een enorme overwinning zijn als Saudi-Arabië actief maatregelen gaat nemen.
"Maar zoals ik al zei: we moeten Saudi-Arabië een kans geven", herhaalt Matthijs van Dam.
"Er bestaat een mogelijkheid dat ze van het WK in Qatar geleerd hebben. Dat ze actief maatregelen gaan nemen en dat zou een enorme overwinning zijn."
"Want veel mensen die denken dat Golfstaten eigenlijk allemaal exact hetzelfde zijn: landen zonder democratie, er worden mensenrechten geschonden, iedereen is moslim, ...."
"Als je er wat meer van afweet, dan weet je dat er een ontzettende rivaliteit is in die regio en dat ze elkaar willen overtreffen. Of het nu met sport is, geopolitiek of economie, dat vinden ze echt het allerbelangrijkste in die regio."
"Maar we moeten het kritisch blijven volgen", benadrukt Van Dam, "want er lopen nu al dingen mis."
