Ons voetbal is doordrongen van snus, een verslavende en gevaarlijke hype: "De kleedkamer lag vol zakjes"

Het bewuste moment duurde nog geen halve seconde.

Tijdens de Champions League-match Leverkusen - Club Brugge van eind november neemt de televisiecamera even Carl Hoefkens in beeld. Met een vlotte beweging stopt de toenmalige coach van blauw-zwart iets achter zijn bovenlip.

Buiten drie tweets en een filmpje op TikTok passeert de actie zonder enige aandacht.

Wat er precies gebeurde? In de voetbalwereld weet iedereen het, maar erover praten doet in België bijna niemand.

Carl Hoefkens is, zoals veel andere trainers en spelers, verknocht aan snus.

Wees vooral niet gegeneerd als het tabaksproduct u tot dusver volledig onbekend is - de focus lag de voorbij jaren nu eenmaal meer op roken en vapen.

Ondertussen maakte snus evenwel een stille opmars.

Het ziet eruit als een klein theezakje, gevuld met fijngemalen tabakpoeder, en wordt tussen de bovenlip en het tandvlees geklemd. Via bloedvaatjes komt er zo - net als bij een sigaret, maar dan zonder verbranding - nicotine in het lichaam.

Officieel mag het alleen verkocht worden in land van oorsprong Zweden, het gebruik ervan is in de rest van de Europese Unie zelfs verboden.

Wel legaal in ons land: nicotinezakjes, die gemakshalve ook vaak snus genoemd worden, maar géén tabak bevatten.

Beide varianten zijn de voorbije jaren een noodzakelijk (en bijzonder verslavend) kwaad geworden in het voetbal.

Snus kwam voor het eerst in de media toen het "snusblikje" van Jamie Vardy niet aan enkele fotografen ontsnapte bij de Engelse nationale ploeg. Later zouden ook andere toppers als Marcus Rashford en Raheem Sterling zich erop laten betrappen.

En straffer: recent gingen twee bankzitters viraal toen ze tijdens hun match vermoedelijk aan het snussen waren. Zelfs modelprof Kylian Mbappé deed in de spelerstunnel eens de herkenbare beweging richting zijn lip.

Maar wáárom zijn de zakjes - ondanks gezondheidsrisico's, waarover later meer - zo populair bij voetballers?

Enerzijds valt te horen dat snus een rustgevend effect geeft. Spelers met stress gebruiken het om te kunnen ontspannen in de aanloop naar een match. Een ander deel - naar verluidt het grootste - verlangt naar de extra prikkel door de vrijgekomen adrenaline.

Bovendien kan het onopvallend gebruikt worden, in tegenstelling tot vapes en sigaretten die in het verleden mediastormen veroorzaakten.

"Een topsporter moet veel laten", vertelt analist en ex-prof Arnar Vidarsson, die opgroeide met snus in IJsland en het meer dan twintig jaar gebruikte.

"Je kunt niet veel genieten van het bourgondische leven. Dit is dan één van de weinige guilty pleasures."

De plus van snus.

Ook binnen het Belgische voetbal kennen ze de geheimen van het middeltje.

Ruim tien jaar geleden was snus bijvoorbeeld al te vinden in de kleedkamer van Club Brugge - niet toevallig liepen daar toen twee Zweden rond.

Ondertussen is het fenomeen veel wijder verspreid dan bij een select aantal clubs met Scandinaviërs. Een anonieme rondvraag leert dat er nagenoeg geen enkele eersteklasser is waar niemand snus in het kleedkamerkastje heeft liggen.

Bij een ploeg die momenteel uitkomt in de play-offs zitten er "ongeveer 7 gebruikers", klinkt het bij een ploegmaat.

Volgens een collega, die tegen de degradatie moest knokken, zijn er bij hem "een vijftal jongens" die het regelmatig doen.

Een ervaren pion van een topclub knikt bevestigend bij die getallen, maar maakt een kanttekening: "Vroeger zag je vaak de zwarte zakjes (met tabak, red.), nu zijn het eerder de witte (met nicotine, red.)."

En tóch is het voor een buitenstaander schrikken bij het horen van bovenstaande aantallen. Zeven topsporters op een kleedkamer van nog geen dertig die tabak en/of nicotine door hun lichaam jagen...

"Het eerste wat sommige ploegmaats doen bij rust is wat snus onder hun lip steken", getuigt een basisspeler bij een subtopper. "Dan kijk ik toch eens vreemd op."

Bij een andere club uit de rechterkolom liet de snus-hype letterlijk zijn sporen na. "Onze fitnessruimte en kleedkamer lagen op een bepaald moment vol met zakjes", aldus een sterkhouder.

"Toen besliste men om boetes uit te delen voor het achterlaten van snus (lacht). Maar dus niét voor het gebruik ervan."

Het maakte de Scandinaviërs bij clubs wel een pak populairder, blijkt uit een anekdote: "Na bezoekjes aan hun thuisland hadden ze vaak een hele koffer met snus mee en konden ploegmaats het voor een prijsje overkopen."

"Bij ons leverden ze vroeger gewoon grote pakken op het oefencomplex", grijnst een collega.

Sommige clubs beseffen de ernst van de situatie en organiseren een infosessie over de gevaren, anderen laten gewoon begaan of snijden informeel het onderwerp eens aan.

"Het is als trainer moeilijk om het te bestrijden", weet Vidarsson. "Zeker omdat het zo discreet gebeurt. Je kunt moeilijk in de mond van spelers gaan kijken, hé."

Er schande over spreken zou trouwens een brug te ver zijn, de potentiële schade voor de gezondheid moet wél benadrukt worden.

Want: snus - vaak weggezet als onschuldig alternatief voor roken - brengt wel degelijk gevaren met zich mee.

Het leidt tot hartkloppingen, doet de bloeddruk stijgen, beschadigt de mond en verhoogt de kans op kanker in mond en keel.

Een assistent van een ploeg uit de top tien hield er bijvoorbeeld onherstelbare schade aan het verhemelte aan over.

"Maar vooral de sterke verslavingsdrang is een gevaar", zegt tabakoloog Ann Dhooge. "Er zit namelijk drie keer meer nicotine in snus dan in een sigaret. Wil je een energieboost? Dan raad ik toch eerder een banaan aan dan dit product."

Door de gekende (stimulerende) effecten gaan er wel steeds meer stemmen op om het product volledig te weren uit de sport. Bij Wereldantidopingagentschap WADA staat snus momenteel nog niet op de verboden lijst, maar loopt er een onderzoek.

Toxicoloog Jan Tygat snapt de beweegreden: "Want het ligt mee in het schuifje van stimulerende middelen, zoals amfetamines en cocaïne. Je mag dus gerust zeggen dat het om een vorm van doping gaat."

De Pro League geeft aan dat ze permanent in contact staan met de dopingautoriteiten: "Zij zullen ons op de hoogte stellen als er nieuwe maatregelen en bepalingen zijn."

Sowieso zou ex-gebruiker Vidarsson geen enkele voetballer aanraden om ermee te beginnen: "Ik ben blij dat ik 8 jaar geleden gestopt ben - het was gewoon heel verslavend. En had ik beter gepresteerd zonder snus? Ik denk van wel."

Het zou enkele Zweden alvast een zware koffer besparen.