De 51-jarige trans atlete die de Paralympische Spelen verdeelt (en de pijnpunten in de sport blootlegt)
Ze hoopt een pionier te zijn, maar sommige tegenstanders zien Valentina Petrillo (51) vooral als een probleem. De Italiaanse sprintster is de eerste openlijke transgender atlete op de Paralympische Spelen. Haar deelname legt nog maar eens een pijnpunt in de sport bloot.
De Paralympische Spelen vormen meer dan eender welk ander toernooi soms een complexe evenwichtsoefening.
Door de indeling van atleten in specifieke categorieën, op basis van de impact van de beperking, krijg je soms confrontaties die op het eerste gezicht oneerlijk lijken. Neem de finale van onze landgenoot Ewoud Vromant tegen Alexandre Léauté, die wél nog beide benen heeft, gerust als voorbeeld.
Ook de deelname van Valentina Petrillo, die deelneemt aan twee sprintnummers bij atleten met een visuele beperking, is veelbesproken. Maar dan wel om een volledig andere reden dan de bovenstaande.
De Italiaanse is namelijk de eerste openlijke transgender persoon die deelneemt aan de Paralympische Spelen.
Kritiek van concurrentes
Bij sommigen doet de ophef misschien terugdenken aan de genderdiscussie in het boksen op de Olympische Spelen, maar niks is minder waar.
Imane Khelif en Lin Yu-ting waren - in tegenstelling tot vele (foutieve) berichten - géén transgender personen, maar vertoonden verhoogde testosteronwaarden. Een compleet andere zaak dan die van Petrillo, die wel als man geboren werd en later van geslacht veranderde.
Opvallend: de deelname van een transgender persoon in de atletiek zou op de Olympische Spelen onmogelijk zijn. De Internationale Atletiekfederatie weert sinds 2023 namelijk trans vrouwen uit internationale competities.
World Para Athletics doet dat (vooralsnog) niét. Atletes moeten wel kunnen aantonen dat hun testosteronwaarden onder een bepaald niveau zitten, minstens 12 maanden vóór een eerste competitie bij de vrouwen én zolang ze eraan deelnemen.
Petrillo, die elf nationale titels won bij de mannen, volgde die procedure en startte met een hormonentherapie begin 2019.
Volgens de Italiaanse waren de lichamelijke en psychologische veranderingen enorm: "Ik ben niet meer dezelfde energieke persoon als vroeger", vertelde Petrillo drie jaar geleden in een interview.
"Mijn metabolisme is veranderd. In de eerste maanden na mijn transitie ben ik 10 kilogram bijgekomen. En ook mijn mentale kracht is niet meer dezelfde."
Inclusie heeft de voorkeur gekregen boven eerlijkheid.
Die effecten resulteerden in (veel) tragere tijden. Dat Petrillo op 51-jarige leeftijd nog steeds races wint én naar de Spelen mocht, wekt bij velen wel onvrede op.
Zeker bij sommige concurrentes.
In de aanloop naar de paralympische hoogmis ondertekenden meer dan 30 vrouwelijke atletes een petitie gericht aan de Italiaanse atletiekfederatie en het ministerie van sport om Petrillo te weren van de Spelen.
"Inclusie heeft de voorkeur gekregen boven eerlijkheid", verwoordde atlete en advocate Mariuccia Quilleri het.
Ook in Parijs uitten enkele concurrentes hun misnoegen.
"Ik vind dit niet fair", klonk het bij de Oekraïense Oksana Boturchuk. "Ik ben niet tegen transgender personen, maar dit is een situatie die ik niet begrijp en steun."
De Duitse Katrin Mueller-Rottgardt uitte haar ergernis eerder al: "Ik vind dit moeilijk in competitiesport. Petrillo leefde en trainde zo lang als een man dat ze een fysiek voordeel zou kunnen hebben."
Op sociale media is de deelname van de sprintster eveneens een thema. Schrijfster JK Rowling - in het verleden al vaker bijzonder uitgesproken over transgender personen - noemt Petrillo een "valsspeelster".
Geen duidelijke antwoorden
De controverse en verdeeldheid rond de zaak leggen nog maar eens een belangrijk pijnpunt binnen de sportwereld bloot.
Ondanks het groeiende aantal trans atleten bieden de meeste (inter)nationale instanties nog steeds geen duidelijke antwoorden voor gendervraagstukken. Dat is enerzijds begrijpelijk in een zaak die allerminst zwart-wit is, maar velen zijn het erover eens dat de huidige situatie voor niemand ideaal is.
Andrew Parsons, voorzitter van het Paralympisch Comité, stuurde aan op een duidelijkere aanpak. "Ik denk dat de sportbeweging, gegidst door de wetenschap, met betere en eenduidigere antwoorden voor trans atleten moet komen."
Het is aan de sport om een antwoord te vinden. En transgender atleten uitsluiten is duidelijk niet de oplossing.
Petrillo zelf omarmde in de aanloop naar de Spelen vooral haar rol als pionier.
"De historische waarde om als eerste (openlijk, red.) trans vrouw deel te nemen aan de Paralympische Spelen is een belangrijk symbool van inclusie", vertelde ze bij de BBC.
"Ik heb drie jaar op deze dag gewacht en heb alles gedaan om mijn plaats te verdienen. Hoe ik ben, zoals alle transgender personen die zich niet voelen zoals hun biologische gender zouden niet gediscrimineerd mogen worden", besloot Petrillo, die maandag sneuvelde in de halve finales van de 400 meter.
"Sportregels gebaseerd op een binaire manier van denken, houden hier nu geen rekening mee. Het is aan de sport om een antwoord te vinden. En transgender atleten uitsluiten is duidelijk niet de oplossing."
