Het begon met een geodriehoek en het werd "pure waanzin": Saint-Amand-Montrond, terminus van een zinderende waaieretappe

De Tour de France van 2013 staat in de geschiedenisboeken als de eerste van vier edities die Chris Froome in zijn carrière gewonnen heeft. 

Wielerfans met een olifantengeheugen herinneren zich nog dat die Tour van start ging op Corsica en dan leg je meteen de link met de tumultueuze openingsetappe. 

De ploegbus van Orica had zich vastgereden onder de finishboog, een massale valpartij onthoofdde de sprint, Marcel Kittel won en pakte de eerste gele trui.

Een dag later stuntte Jan Bakelants op Ajaccio en aan het einde van de eerste week zou Chris Froome het geel opeisen en uiteindelijk tot in Parijs behouden. 

Het grootste spektakelstuk van die Tour speelde zich echter af tijdens de 13e etappe op 12 juli.

Marcel Kittel had daags voordien in Tours zijn derde etappezege geboekt en was dan ook de topfavoriet om 's anderendaags in Saint-Amand-Montrond naar een vierde boeket te snellen.

Bij Omega Pharma-Quick Step had kopman Mark Cavendish dan wel de 5e etappe in Marseille gewonnen, in de andere sprints had hij keer op keer op zijn appel gekregen van vooral Kittel.

In Tours werd Cavendish met enkele centimeters geklopt door Kittel. "Wij hadden een betere ploeg en onze lead-out stond perfect op de rails in Tours, maar Cav werd geklopt. Meer dan dat konden we niet doen", begint Niki Terpstra te graven in zijn geheugen in zijn podcast Speed On Wheels.

Bij de Belgische ploeg van Patrick Lefevere zaten ze na de vele sprintnederlagen met een tikkende Britse tijdbom. "We moesten een truc verzinnen om die kleine te laten winnen, want op deze manier zou het niet lukken tegen Kittel."

Terpstra begon met kamergenoot Gert Steegmans naar eigen zeggen "te filosoferen".

Op weg naar Tours had Terpstra zijn kriebels al in toom moeten houden. De Nederlander speelde met het plan om met de wind te rollebollen, maar respecteerde die dag de tactische afspraken voor een sprint.

Na de nieuwe nederlaag van Cav bladerden Terpstra en Steegmans 's avonds in hun rondeboek. Aankomstplaats Tours was ook de startlocatie voor de 13e etappe.

"De windrichting zou 's anderendaags identiek zijn. We begonnen in onze handjes te wrijven, want we zouden het op de kant trekken. Wij hebben al die plannen gemaakt."

Terpstra en Steegmans noteerden de kilometers waar de wind helemaal interessant zou kunnen worden. Al moet je bij dat proces rekening houden met de toenmalige tijdsgeest.

"Je deed dat niet zoals je dat nu online doet (met apps zoals veloviewer, red). Met een geodriehoek bracht ik in het rondeboek alle centimeters in schaal."

Tegenwoordig beschikt zowat elk wielerteam over het handboek waaierrijden, jaren geleden waren de Belgische (en Nederlandse) teams heer en meester in het spelletje met de wind.

Niet alleen Omega Pharma-Quick Step had de weerkaart goed bestudeerd, ook Belkin (de opvolger van Rabobank en voorloper van het huidige Visma-Lease a Bike) had zijn voelsprieten uitgestoken.

Belkin was in 2013 bezig aan de "Bau en Lau"-Tour, waarbij Bauke Mollema en Laurens ten Dam hun mannetje stonden in het klassement en het Nederlandse wielerpubliek deden dromen.

Belkin klopte aan bij de Belgische collega's, maar uitgerekend een Nederlander stelde zijn veto.

"Ik wilde niet met hen samenwerken", legt Terpstra uit, "want enkele weken eerder waren zij met één opdracht aan het NK begonnen: mij niet laten winnen."

Vooral Terpstra en Steegmans wilden hun eigen ding doen, maar konden ze hun geheim wel afschermen voor de buitenwereld? "Ploegleider Brian Holm dacht dat onze radiootjes en de volgwagen werden afgeluisterd. Soms leken ploegen voorbereid op wat we zouden doen."

De Deen introduceerde daarom bij zijn renners "een codetaal". "In de Tour staan veel VIP's langs de kant van de weg. Wij zouden zeggen dat we "een VIP-punt zouden krijgen bij een bepaalde kilometer". Geen very important person, wel een very important point."

Zo gezegd, zo gedaan. Een kleine kopgroep rijdt vooruit in een traditionele sprintersrit op weg naar Saint-Amand-Montrond, waarna Omega Pharma-Quick Step op de verrassing wil spelen.

Het afgesproken punt na pakweg 100 kilometer wordt genegeerd, aanstoker Steegmans sommeert zijn ploegmaats dat er "VIP's staan op kilometer 67". "Dat was supervroeg."

"Wij zaten klaar, maar het oortje van Tony Martin werkte niet. Hij wist het niet. Bij het buitenrijden van een dorpje gaf Steegmans er een snok aan. Man, wat kon hij versnellen als een malle."

Het is niet zo dat de waaier van Omega Pharma-Quick Step meteen supervruchtbaar was, maar dat uitgerekend Kittel bij de gelosten werd gemeld, gaf hen natuurlijk een duwtje in de rug.

Het verschil schommelde lange tijd rond de 20 seconden. Belkin assisteerde Terpstra en co wel, maar had eigenlijk geen baat bij deze gang van zaken. Sprinter Kittel was het minste van hun zorgen.

De steun brokkelde af. Tot Alejandro Valverde met een lekke band stilstond. Terpstra: "Ik zei tegen Belkin: "Hij is nooit lief voor jullie geweest, werk dus gewoon mee.""

De Duitse sprinter en de Spaanse klassementsman werden door de entente van de lage landen geëlimineerd, maar na een dagje hengsten raakte de brandstoftank van de meeste renners stilaan leeg. 

Letterlijk en figuurlijk, want de volgauto's hadden de renners door het waaieren amper kunnen bevoorraden. Iedereen snakte naar de finish, maar van rust was geen sprake: Tinkoff-Saxo schoot nog een laatste windpijl af op 30 kilometer van de finish.

Het team van Alberto Contador wilde gele trui Chris Froome een peer stoven en deed alles en iedereen kraken in zijn voegen. "We waren bijna geflikt met onze ploeg", weet Terpstra nog.

"Ik zat zelf op de kant te sterven, maar met Cav en Sylvain Chavanel was ik nog net mee."

"Wij hoefden toen niet meer mee te draaien. Het was Saxo voor Contador tegen Sky voor Froome."

Met 14 renners trokken ze richting de diepe finale: Contador en een tros lijfwachten, Bau en Lau, Cav met Chavanel en Terpstra en Peter Sagan met maatje Maciej Bodnar.

"Sagan was natuurlijk de grootste concurrent van Cav. Ik zei tegen Mark: "Wij trekken de sprint niet aan, want dan doen we dat voor Sagan.""

De sluwe Terpstra liet zijn koker nog eens brainstormen. "Ik zou aanvallen, waarna Bodnar zou moeten reageren. Werd het gat gedicht, dan had Sagan geen loods meer. Kreeg Bodnar de kloof niet dicht, dan zou ik winnen. Dat vond ik ook goed, hé."

De aanval werd geneutraliseerd door Bodnar, die Sagan daarna niet meer kon helpen. Chavanel lanceerde Cavendish, die het makkelijk afmaakte. Terpstra werd 5e.

Contador lachte in zijn vuistje, Froome verloor 1'09", Valverde kreeg liefst 9'54" aan zijn broek en Kittel eindigde op 10'07".

Wielerfans (op de aanhang van Valverde en Froome na), commentatoren, analisten: met z'n allen stonden ze op de banken te springen.

Terpstra: "Zelfs de directie van de Tour heeft ons bedankt. Het was tot die dag een saaie Tour geweest, maar wij hebben de lont in het kruitvat gestoken."

Naast de zege voor Cavendish volgde de ultieme collectieve bekroning op het podium. "Voor het eerst kreeg een hele ploeg de prijs voor de strijdlust."

Waar konden we tekenen voor een herhaling van dat scenario?