Het afscheid van pionier Annemiek van Vleuten: "Ze is haar eigen proefkonijn geweest"

Op 8 oktober mag Annemiek van Vleuten 41 kaarsjes uitblazen, maar dat nieuwe levensjaar snijdt ze niet meer aan als profrenster. Zondag hangt ze haar fiets aan de haak.

"Ze stopt op het goeie moment en we moeten met z'n allen vooral dankbaarheid uitspreken", vertelt huisanaliste Ine Beyen. "Dankzij Annemiek is deze sport enorm geprofessionaliseerd."

Van Vleuten was een laatbloeier en heeft met haar eigen richtingaanwijzers een route uitgestippeld. "Haar afscheid is het einde van een tijdperk. Niet alleen van haar eigen carrière, ook van de periode waarin er nog heel veel ruimte was om te pionieren binnen het vrouwenwielrennen", duidt ex-renster Marijn de Vries.

En of Van Vleuten die rol van pionier belichaamd heeft. "Er werd haar geregeld gevraagd waarom ze op die gezegende leeftijd nog zo vaak de rest op een hoopje kon rijden. Dat vond ik altijd een verschrikkelijke vraag, want zo declasseer je de rest van het peloton."

"Je moet het omdraaien: wat is er zo uitzonderlijk aan deze vrouw dat ze op die leeftijd nog altijd zo'n niveau haalt?"

"Op een zeer eigenzinnige manier heeft ze geëxperimenteerd met hoogtestages, trainen met de mannen, superlange trainingen inlassen, ..." 

"Elk jaar bedacht ze met haar trainer ook een nieuw plannetje om nog beter te worden. Alleen als je andere stappen durfde te zetten dan anderen, kon je succesvol zijn."

"Door haar professionalisering zijn er ook meer mogelijkheden gekomen bij haar collega's: je ziet ook hoogtestages bij de rest, meer specialisatie, meer wetenschap. Annemiek heeft dat proefondervindelijk gedaan. Ze is haar eigen proefkonijn geweest."

Met succes, want de erelijst van Annemiek van Vleuten is om stil bij te worden. 2 wereldtitels, een olympische tijdrittitel, de Tour de France Femmes, de Giro (4x) en klassiekers zoals de Ronde van Vlaanderen (2x) en Luik-Bastenaken-Luik (2x).

Ine Beyen: "Een van haar grootste verwezenlijkingen is dat het mannenpeloton dankzij haar veel meer respect voor onze sport heeft gekregen. De mannen stelden vast hoe ze hen kon volgen of hen zelfs kon lossen op training. Dat heeft voor een hele grote ommekeer gezorgd in de gedachtegang van de mannen."

Dankzij de ontdekkingsreis van Van Vleuten is ook de sport an sich alleen maar gegroeid. "Vooral in dit laatste jaar bleek ze te kloppen en dat bewijst de stormachtige ontwikkeling van onze sport. De tijd van experimenteren is nu ook voorbij", ziet Marijn de Vries.

"Ze heeft laten zien wat vrouwen kunnen. Kijk naar haar gegevens op Strava. Dat werd vaak vergeleken met de mannen, een kromme gedachte. Maar het zegt veel over haar niveau. Ze is baanbrekend geweest, zeker wat het verleggen van de lichamelijke grenzen betreft."

Een belangrijk moment in die evolutie is de val geweest tijdens de wegrit op de Spelen in Rio in 2016. Van Vleuten lag op goudkoers, maar eindigde in de lappenmand.

"Haar transformatie na Rio was gigantisch. Door die lange en zware trainingen was ze zo afgetraind, ongezien."

"Maar het is heel goed dat ze altijd benadrukt heeft dat ze geen voorbeeld is. Niet iedereen kan zo trainen, helemaal niet. Ze kon dat zelf pas na heel veel jaren."

Het is logisch dat jongste rensters zich identificeren met Annemiek van Vleuten, maar de Nederlandse heeft zelf altijd gewaarschuwd voor eventueel copycatgedrag.

Ine Beyen: "Mij zal altijd bijblijven hoe ze na de Tour de France Femmes van vorig jaar zei dat die eindzege er ook gekomen is door de vele uren die ze al had getraind en dat ze uitlegde hoe haar concurrentes dat nog niet hadden kunnen doen."

"Maar anderzijds wilde ze hen ook temperen en hen ook waarschuwen om dat niet te kopiëren. Fysiek is Annemiek voor een stukje bovenmenselijk. Niet iedereen kan die arbeid aan. Haar boodschap was: "Het is oké, je komt er ook wel. Het vraagt gewoon tijd." Alsof ze ook een lerares op de fiets was."

En ook in haar laatste jaren bleef Van Vleuten zoeken. "Met de staf rond marathonloper Eliud Kipchoge heeft ze nog gewerkt aan haar explosiviteit. Oké, het heeft niet gewerkt, maar dat je dat op die leeftijd nog probeert: chapeau!"

Wat een kampioene als Annemiek van Vleuten typeert is de eeuwige honger. "Ze nam nooit genoegen. Altijd was ze leergierig en ze straalde ook heel veel geluk uit. Ze lachte ook na een nederlaag."

"Soms dacht ik dan van aan de zijlijn: meent ze dat nu? Speelt ze een spelletje? Blijkbaar niet, want ze genoot echt wel."

Marijn de Vries verklaart die mindset: "Ze is ook een voorbeeld op mentaal vlak. Al jaren geleden is ze met psychologische begeleiding begonnen. Een tegenslag laat ze zo snel mogelijk los. Ze maakt zich niet druk over iets waar ze geen invloed op heeft."

"Ik dacht lange tijd dat dat een verhaal voor de bühne was, maar ze kan dat echt. Zelfs een gigantische tegenslag laat ze achter zich en toch wint ze. Wollongong was een uitstekend voorbeeld." Van Vleuten won er het WK ondanks een elleboogbreuk.

Accept, adapt, move on is haar mantra. Focus op wat je kunt controleren. "Elke atleet kan daar iets van leren: als je jezelf de beste mentale begeleiding gunt, dan leer je heel goed hoe je met jezelf kunt en moet omgaan."

"Het is mooi dat ze nog altijd zegt hoe ze geworsteld heeft en nog altijd twijfelt. Iedereen heeft zulke gedachtes. Dat taboe heeft ze doorbroken. Ook een kampioene als zij kampt daar mee. Dat is een geruststelling voor jongeren."

De voorbije decennia is de weelde bij de Nederlandse vrouwen duizelingwekkend geweest. Welke plaats neemt Annemiek van Vleuten dan in op die oranje piramide? Onze analistes twijfelen.

Marijn de Vries: "In Nederland zetten we Marianne Vos toch nog boven haar op de piramide en qua verscheidenheid in zeges staat ook Anna van der Breggen er nog iets boven."

"Maar als je praat over de kampioene van de mentale weerbaarheid, terugknokken uit een geslagen positie, dan is Annemiek hét voorbeeld. Dat beklijft meer dan al die vlekkeloos gewonnen koersen. Kijk naar haar persoonlijkheid: daar heeft ze echt haar stempel mee gedrukt. Daar staat ze wel bovenaan."

Ine Beyen: "Vos heeft op zoveel domeinen gedomineerd. Dat maakt haar nog exclusiever. Maar Van Vleuten is wel de vrouw van de grote rondes geweest."

"En tegenwoordig spreken we over vrouwenwielrennen 2.0. Door omstandigheden komt Vos minder in het stuk voor, Van Vleuten hebben we wel nog gezien. Ze heeft die generatiewissel verteerd en zelfs onderdrukt, want ze was vorig jaar nog altijd heer en meester."

Marijn de Vries: "Er werd altijd gezegd dat ze buitenaards was, bijna niet te kloppen. Vorig jaar won ze de Tour en dat was een gamechanger voor de komende jaren. Niemand anders dan zij verdiende het om te winnen voor wat ze betekend heeft."

"Het was anderzijds ook symbolisch dat ze dit jaar niet won. Ze is dus toch te kloppen. Maar met haar eigenzinnige manier van werken, door niet te conformeren, heeft ze getoond dat je ongelofelijk ver kunt geraken. Ze heeft een benchmark gezet."