Jonge dansers slaken noodkreet: "We trainen als atleten en creëren als kunstenaars, maar worden onderbetaald"
Professionele dansers vallen tussen wal en schip. Voor een topsportstatuut komen ze niet in aanmerking - behalve voor wie aan breaking doet - en door de vele onbetaalde jobs en officieuze contracten is een kunstenaarsstatuut enkel voor een uitzondering weggelegd. De jonge generatie professionals slaakt dan ook een noodkreet.
Dit artikel is een samenwerking tussen de studenten journalistiek van de Hogeschool PXL en Sporza. Het is geschreven door Dunja Lycops.
Is professionele dans een sport of toch kunst? Op een topsportstatuut kunnen ze in ieder geval niet rekenen.
"Topsportstatuten bestaan enkel voor olympische disciplines", legt Tanja Vanhoecke uit, perswoordvoerder van Sport Vlaanderen.
"De meeste dansstijlen zijn geen olympische discipline. Breaking is dat intussen wel. Voorlopig zijn er twee breakdancers met een topsportstatuut: Maxime Blieck en Camine Van Hoof."
Nochtans trainen dansers even vaak en hard als topsporters. "Je traint als een atleet en bent constant bezig met je lichaam", zegt Laura Daelemans, professioneel danser en choreograaf.
"Om te dansen heb je conditie en spierkracht nodig, net zoals bij andere sporten."
"Maar dansen is natuurlijk ook een vorm van kunst. Het is dan ook moeilijk om er één etiket op te kleven. Dans is sport én cultuur."
Ook professioneel danser, choreograaf en docent Judith Clijsters begrijpt de verwarring. "Dans is niet meetbaar, terwijl je bij pakweg atletiek voor de beste tijd loopt of traint om zo hoog mogelijk te springen."
"De skills en het talent van een danser kan je niet op die manier meten. Bovendien gaat het bij dans niet standaard om competitie, al heerst er wel veel competitie onder dansers. Het gaat ook over een verhaal vertellen of een emotie uitdrukken."
"Wij trainen juist om net niét te tonen dat we afzien, we proberen te verbergen dat een voorstelling fysiek zwaar is. Bij andere sporten zijn de gezichtsuitdrukkingen vaak minder sereen", lacht Clijsters.
Dans is niet meetbaar, terwijl je bij pakweg atletiek voor de beste tijd loopt of traint om zo hoog mogelijk te springen.
"Zelfs betaalde jobs zijn niet altijd officieel"
Een topsportstatuut is dus geen optie, maar is een kunstenaarsstatuut dan geen waardig alternatief? Ook dat blijkt een zeldzaamheid. Judith Clijsters wijst op de pijnpunten.
"Om in aanmerking te komen voor zo'n statuut moet je kunnen aantonen dat je in x aantal maanden x euro hebt verdiend in België, waarbij je was ingeschreven als artiest."
En net daar wringt het schoentje. "Dansers werken vaak (gedeeltelijk) internationaal en met een mix van contracten", legt Clijsters uit. "Die administratie is één grote wirwar."
Daarnaast zijn veel jobs in de danswereld gewoonweg onbetaald, zeker voor jonge professionals. "Zelfs betaalde jobs zijn niet altijd officieel. Dan danser wordt bijvoorbeeld betaald met een vrijwilligersvergoeding, onkostenvergoeding of KVR (kleine vergoedingsregeling voor kunstenaars, red)."
Clijsters wil wel niet alle werkgevers over dezelfde kam scheren. "In bepaalde delen van de sector wordt aan een fair practice gewerkt, waarbij er meer oog is voor zaken als het bewaken van de integriteit en eerlijke vergoedingen.
De vicieuze cirkel van het lesgeven
Maar hoe houden dansers dan wel financieel het hoofd boven water? "Jobs combineren is zo goed als de standaard voor dansers", vertelt Laura Daelemans.
Nadat ze in 2021 was afgestudeerd, begon ze meteen als freelancer. Maar dat was geen lachertje.
"Mijn netwerk was nog beperkt, ik raakte enkel aan werk door audities te doen. Maar voor veel audities moet je betalen. Het gebeurt regelmatig dat dansers betalen voor een auditie, maar de job niet krijgen. Dan verlies je enkel geld en verdien je niets."
Om toch geld te kunnen verdienen, en hun kennis en vaardigheden te gebruiken, gaan veel dansers lesgeven, ook al zien ze dat liever als een plan B.
"Het is echt een dilemma", zegt Daelemans. "Je wil 'nog niet' les gaan geven omdat je dan minder zelf kan dansen. Maar het zou je wel financiële zekerheid bieden."
Lesgeven betekent voor veel dansers dat ze minder kunnen trainen en bijgevolg minder kans maken om geboekt te worden voor opdrachten. Wie niet geboekt wordt, moet les blijven geven om z’n boterham te verdienen, en zo blijft het een vicieuze cirkel.
Je wil nog geen les geven, omdat je dan minder zelf kan dansen. Maar het biedt je wel financiële zekerheid.
Jonge dansers komen in opstand: "We zijn het beu"
Het is opmerkelijk, als je erover nadenkt: België is een toonaangevend land als het over dans gaat, maar toch worden dansers hier (financieel) niet naar waarde geschat.
"Wij hebben de crème de la crème van de hedendaagse dans. Denk aan grote namen zoals Anne Teresa De Keersmaeker, Isabelle Beernaert en Wim Vandekeybus", zegt Clijsters. "En toch zijn het juist onze dansers die het zo moeilijk hebben, die naar het buitenland trekken om carrière te maken."
"Werkgevers willen allemaal dansers met ervaring, maar er is niemand die zegt: 'Kom hier maar ervaring opdoen tegen een goed loon'", zegt Daelemans.
"Het is een oneerlijk systeem en dat vind ik zo jammer. Ieder van ons doet zijn werk met ontzettend veel passie. Maar wij willen er ook evenveel voor terugkrijgen."
"Ik voel wel dat de dansers van mijn leeftijd het beu zijn. Ze beginnen in opstand te komen tegen dit systeem, door bijvoorbeeld steevast niet naar betalende audities te gaan."
"Maar voorlopig botsen ze op een oudere, conservatievere generatie die de touwtjes in handen heeft. En die vindt dat jonge dansers zich eerst moeten bewijzen."
Clijsters vat het samen: ‘We trainen als atleten en creëren als kunstenaars, we werken keihard, maar moeten genoegen nemen met sporadische en onderbetaalde jobs."
"En als we tegen dit systeem in opstand willen komen, schieten we in onze eigen voet, want dan zal de werkgever niet terugkomen met een beter voorstel. Dan gaat die gewoon op zoek naar een danser die het werk wél onderbetaald doet."
Zo blijft het voorlopig bij een noodkreet. Maar wanneer gaan de poppen écht aan het dansen?
