"The Queen's Gambit", het fictieve verhaal over schaakwonder Beth Harmon, is wereldwijd de best bekeken Netflix-serie ooit. Dat laat zich voelen tot bij ons: schaken was nooit zo populair. Wij vroegen aan Hanne Goossens, de enige Belgische Women's International Master, wat zij denkt van deze hype.
"Ja, er is een hype, maar wel één met blijvende gevolgen"
Hanne Goossens heeft de reeks uiteraard ook zelf gezien. "Het is de eerste serie die heel hard aanleunt bij de realiteit. Alles wat ze tonen is levensecht. Er waren echte schakers betrokken bij de productie en dat merk je meteen."
Het succes en realisme van de serie vertaalt zich in de gestegen interesse in schaken. "Niet alleen online, ook de algemene interesse is gegroeid. Ik heb vrienden en collega’s die ook willen beginnen te schaken en die daar meer interesse in tonen."
"Dat vind ik positief, want veel mensen rondom mij weten wel dat ik schaak, maar hebben geen idee wat dat is. Nu heeft iedereen een beeld van wat schaken eigenlijk inhoudt."
In Noorwegen worden de wedstrijden van wereldkampioen Magnus Carlsen live uitgezonden op de televisie!
Tijdens de eerste lockdown was er nog geen verandering zichtbaar, maar nu heeft schaken een gezicht gekregen en is het ook wel een optie geworden om zelf te gaan doen.
"Het is een sport die in het buitenland veel bekender is dan hier", zegt Hanne Goossens. "Je kan het vergelijken met tennis bij ons, toen Kim Clijsters top was. In Noorwegen worden de wedstrijden van wereldkampioen Magnus Carlsen live uitgezonden op de televisie! Ja, er is een hype, maar wel één met blijvende gevolgen."
"Mannen zijn geïntimideerd om tegen vrouwen te schaken"
Schaakmeester Hanne Goossens is blij dat er voor een vrouwelijk hoofdpersonage is gekozen. "Schaken is sowieso nog een mannenwereld, maar het vrouwenschaken is aan een opmars bezig. De reeks toont aan dat je ook als vrouw je “mannetje” kunt staan."
Schaakkampioenschappen zijn nog steeds gescheiden maar dat is volgens Goossens een voordeel. "Momenteel is slechts 5% van de schakers vrouwelijk. Door aparte toernooien voor vrouwen te organiseren, kan je er meer aandacht aan besteden en meer rolmodellen creëren. Dankzij die aandacht kan de sport groeien bij de meisjes."
"Als jonge meisjes maar één vrouw in een zaal met allemaal mannen zien, dan is die drempel veel groter. Die zullen dan misschien twijfelen om de keuze voor het schaken te maken. Het tegenovergestelde is natuurlijk ook waar. Als een vrouw alle mannen zou verslaan zoals in de serie, dan kan die zeker een rolmodel zijn. Maar zo ver zijn we nog niet."
Er waren tegenstanders die zeiden dat ze nog nooit tegen een vrouw verloren hadden. Maar die hadden dan ook nog maar één keer tegen een vrouw gespeeld, dan is het niet moeilijk natuurlijk.
Mannen zijn ook geïntimideerd om tegen een vrouw te spelen. "Omdat er zo weinig vrouwen zijn, wordt er wel eens gelachen als een man tegen een vrouw verliest. Terwijl dat eigenlijk belachelijk is, want er is geen verschil."
"Nu zijn er al meer vrouwen, maar toen ik als 10-jarige begon, waren er tegenstanders die zeiden: “Ik heb nog nooit tegen een vrouw verloren”. Maar die hadden dan ook nog maar één keer tegen een vrouw gespeeld, dan is het niet moeilijk natuurlijk. De laatste jaren is dat veel minder het geval."
"Chinezen en Indiërs "maken" topschakers"
Het talent van Beth Harmon in de reeks wordt al van kinds af duidelijk. "Je kan op elke leeftijd beginnen en een bepaald niveau halen. Op toernooien zie je alle leeftijden door elkaar, van kinderen tot tachtigers. Ik speel liever tegen mensen van mijn eigen leeftijd, want niemand wil van een 10-jarige verliezen", lacht Goossens.
"Maar Chinezen en Indiërs zijn echt bezig met topschakers te "maken". Die beginnen al te trainen vanaf 4 jaar. De meeste Belgen beginnen tussen 7 en 10 jaar. Ik begon op mijn negende, met mijn vader, als gezelschapsspel."
Zolang je mentaal gezond blijft, kan je blijven schaken, maar toppers pieken rond hun 35e. Tot die leeftijd verbetert de gemiddelde schaker en vanaf dan begint het licht achteruit te gaan.
"Omdat het brein op een bepaalde leeftijd minder begint te onthouden en te focussen. Een partij kan tot 4 uur duren, dus moet je de hele tijd gefocust zijn. Eén seconde afleiding kan verlies betekenen."
"Hele dag met brein bezig zijn, is vermoeiend"
Voor topspelers heb je 3 rankings. Van laag naar hoog zijn dat: FIDE-meester, internationale meester en grootmeester. Hanne Goossens is de enige vrouwelijke internationale meester in België.
"Elke speler heeft een rating. Win je tegen een speler met een hogere rating dan krijg je meer punten dan tegen iemand met een lagere rating. Ook het omgekeerde is waar."
"Om een meester te worden moet je een bepaald niveau halen en een bepaalde prestatie halen op toernooien. Meestal blijf je rond je rating spelen en probeer je beetje bij beetje te stijgen. Eens je een titel hebt dan hou je die
levenslang."
Schaken is echt wel een sport, want er komt geen geluk bij kijken, zoals in een spel. "Ik probeer er alle dagen mee bezig te zijn maar dat is niet altijd simpel. Ik ben business-analist waardoor ik ook de hele dag met mijn brein bezig ben. In tegenstelling tot andere sporten, waar je ’s avonds dan fysiek kan bezig zijn, moet je opnieuw je brein aan het werk zetten. Dat is extra vermoeiend."
