In 1986 bestaat Europacup I al 30 jaar, maar daarin kon nog geen enkele club uit het Oostblok de trofee in de lucht steken. Maar na het Heizeldrama is het voetballandschap veranderd. In deel 3 van de reeks Unieke winnaars van Europacup I kadert Stef Wijnants de tijdelijke opkomst van een club geregeerd door een dictator: Steaua Boekarest.
Straf voor Engeland
Het Europese seizoen 1985-1986 is er eentje voor de geschiedenis. Door de tragedie in het Heizelstadion worden alle Engelse clubs 5 jaar lang uitgesloten van continentaal voetbal. Landskampioen Everton is door het baldadige gedrag van de buren uit Liverpool het grootste slachtoffer en wordt uit de deelnemerslijst geschrapt.
Hoe het seizoen ook zal uitdraaien, in de voorgaande 9 edities heeft Engeland met Liverpool (4x), Nottingham Forest (2x) en Aston Villa (1x) maar liefst 7 keer de hoogste Europese bekroning gehaald. Tegen deze achtergrond speelt zich de opkomst van de Ros-Albastrii (rood-blauw) van Steaua Boekarest af.
Angst, koude, armoede en honger vormen het toneel van het gure leven van de Roemenen in de jaren tachtig. Dictator Nicolae Ceauşescu laat mensen spoorloos verdwijnen in werkkampen, psychiatrische instellingen of politieke gevangenissen. Elke vorm van creativiteit leidt haast tot de dood.
Speelsheid in dictatuur
Nicolae Ceauşescu ontdekt begin jaren 80 dat er met voetbal internationaal prestige te winnen valt. Hij zorgt ervoor dat al het landelijk talent naar de hoofdstad versast wordt waar Dinamo en Steaua andere clubs zoals Craiova en Pitesti overschaduwen .
Vanaf 1982 worden de titels netjes verdeeld tussen Dinamo, de Securitateploeg van Nicolae, en Steaua, de legerclub van zoon Valentin Ceauşescu. Dat gaat vaak gepaard met carnavaleske toestanden en lachwekkende resultaten. De familie Ceauşescu duikt immers regelmatig op in de kleedkamer van de scheidsrechter om hem ’correcte’ adviezen te verlenen.
Onder leiding van Emerich Jenei en oud-speler Anghel Iordanescu staat er bij Steaua een fantastische generatie op. Belodecici, Balint, Lacatus, Piturca, Bumbescu en Laszlo Bölöni (ex-coach van Standard en Antwerp) zijn slechts enkele namen die de tand des tijds hebben doorstaan.
Steaua speelt wervelend voetbal met een uitgekiende en snelle balcirculatie. Bovendien verstaan ze de kunst om het tempo uit de match te halen. De vrijheid in het spel staat helemaal haaks op het dictatoriale regime van de Conducator.
Militaire parade voor Nicolae Ceaucescu:
Anderlecht net niet
Zonder Engelse ploegen, maar met Barcelona, Juventus, Bayern München en Porto opent Steaua het nog altijd sterk bezette kampioenenbal met makkelijke overwinningen tegen Vejle uit Denemarken en Honved uit Hongarije.
In de kwartfinales heeft het weinig overschot tegen Kuusysi Lahti uit Finland. In diezelfde ronde schakelt Barcelona titelverdediger Juventus uit en is Anderlecht verrassend te sterk voor het indrukwekkende Bayern München.
Net als in 1982 is Anderlecht 1 ronde verwijderd van de allerbelangrijkste Europese voetbalmatch van het jaar. Enzo Scifo staat in de internationale kijker. Het is de voorbode van wat hij enkele maanden later samen met de Rode Duivels zal presteren op het WK in Mexico.
In de heenmatch in Brussel leggen de Roemenen het spel van Anderlecht lam dat onder nieuwe coach Arie Haan vastberadenheid mist. Maar met een goal voorsprong reist paars-wit vol vertrouwen af naar Boekarest. De voorgaande 14 Europese wedstrijden hebben Vandenbergh, Scifo, Vercauteren en co altijd gescoord. Dit kan niet meer mislopen.
In het Steaua-stadion, voor de helft bevolkt door militairen in uniform, wordt Anderlecht helemaal dolgedraaid en krijgt het een les in modern bewegingsvoetbal. Met een 3-0-nederlaag mag Anderlecht zich gelukkig prijzen dat de averij niet groter is. Steaua verbaast heel Europa door de finale te halen.
Scifo scoort goal voor Anderlecht in heenmatch:
Steaua Boekarest wint terugmatch met 3-0:
Uit pensioen
De finale tegen Barcelona wordt gespeeld in Sevilla waar op een zwoele, zomerse avond Barça de steun geniet van 70.000 toeschouwers. Ceaușescu heeft een duizendtal uitverkoren vertegenwoordigers van de Communistische partij naar Sevilla gestuurd.
Het wordt een bloedeloze finale waarin de hoogtepunten op één hand te tellen zijn. Miljoenen tv-kijkers moeten tot laat op de avond wachten vooraleer de strafschoppen een historisch Europees moment prijsgeven.
Coach Jenei neemt tijdens de match een verbazingwekkende beslissing. Zijn assistent en legendarische speler Anghel Iordanescu wordt na 72 minuten in het veld gebracht.
Niets bijzonders ware het niet dat Iordanescu 18 maanden voordien gestopt is met voetballen. Hij is dan 36 jaar. Wat niemand weet is dat Jenei zijn assistent gevraagd heeft zijn conditie aan te scherpen, mocht het nodig zijn.
Iordanescu treedt meteen op als regulerende middenvelder. Zijn ervaring en spelvertragende acties slaan een gefrustreerd Barcelona, gecoacht door de Engelsman Terry Venables, uit zijn lood. Barca komt niet tot scoren.
Wereldrecord strafschoppen pakken
De strafschoppenserie is er eentje die nooit meer geëvenaard is. Enkel de halve finale op EURO 2000 tussen Nederland en Italië komt in de buurt. De Nederlanders treffen tenminste nog één keer raak, Barcelona raakt in 4 pogingen niet voorbij Helmut Ducadam, de doelman van Steaua.
Ducadam doorziet de schijnbewegingen en de trappen van Alexanco, Pedraza, Pichi Alonso en Marcos met een griezelige precisie.
Nooit heeft een doelman 4 strafschoppen gestopt in de finale van het belangrijkste clubtornooi van de wereld. In 2020 staat dat record nog altijd op de tabellen. Ducadam gaat de geschiedenis in als de held van Sevilla en haalt de headlines van het wereldnieuws.
Steaua zelf verzilvert ook slechts twee strafschoppen, maar het is voldoende om als eerste club ooit uit het Oostblok de Europabeker voor landskampioenen mee te nemen.
Doelman Ducadam is held van strafschoppenreeks:
Einde in mineur voor de held van Sevilla
In Roemenië lopen tienduizenden fans bij de terugkeer van de ploeg in Boekarest door de straten. De populariteit van Ducadam wordt gigantisch en valt al snel in slechte aarde bij De Zeer Beminde en Vereerde Leider. Lofbetuigingen voor een individu anders dan hemzelf zijn een aanslag op zijn genialiteit.
Ducadam heeft nooit nog een wedstrijd gespeeld voor Steaua. Enkele weken na de finale wordt bij hem een mysterieuze bloedziekte geconstateerd, niet veel later gevolgd door een auto-ongeluk. Ducadam heeft van een bewonderaar uit Madrid, die tevreden is dat Barça is verslagen, een Jeep Cherokee als cadeau ontvangen.
Helaas is dat ook dat de favoriete wagen van zoon Ceaucescu. Als Ducadam de auto niet wil inleveren, wordt hij dagen later opnieuw gesignaleerd met een schotwond en gebroken vingers.
Het Roemeense despotisme ten top dat evenwel op kerstdag 1989 ten val wordt gebracht met de executie van Nicolae Ceaucescu. Ducadam wordt vele jaren later in ere hersteld, het Roemeense voetbal zal evenwel nooit nog een Europese finalist kennen.
Oostblok boven
De overwinning in 1986 is het hoogtepunt in de geschiedenis van de club. In eigen land zal Steaua jarenlang domineren en zet het de volgende 3 seizoenen zelfs een ongeslagen reeks van 104 wedstrijden neer in de Roemeense competitie. Een record dat wellicht nooit meer verbeterd zal worden.
Drie jaar later staat Steaua opnieuw in de finale van Europacup I. Met Gheorghe Hagi en Dan Petrecu als vaandeldragers wordt het door een ontketend Milan op een hoopje gespeeld. Maar Steaua Boekarest heeft wel bewezen dat het in de tweede helft van de jaren 80 kan wedijveren met de grootste clubs uit het Westen.
Steaua is overigens niet de enige succesvolle ploeg uit Oost-Europa. Ook in 1986 wint Dinamo Kiev de Europabeker der Bekerwinnaars en brengt de Sovjet-Unie met grotendeels de selectie van Kiev hemels voetbal. Enkel de Rode Duivels in 1986 en Nederland op het EK van 1988 kunnen de Sovjets afstoppen. Igor Belanov maakt naam en faam en krijgt de Ballon d’Or.