Nu het nieuwe jaar stilaan voor de deur staat, kijken we al eens graag naar de sportkalender van 2025. Een opvallend evenement wordt ongetwijfeld het WK wielrennen, dat voor het eerst neerstrijkt op Afrikaanse bodem. Sporza Daily staat stil bij het WK in Rwanda, waarover de meningen verdeeld zijn.
Een groot sportevenement georganiseerd door een land met een twijfelachtige reputatie: nieuw is het al even niet meer, in die mate dat de term "sportswashing" inmiddels al goed ingeburgerd is.
Ook Rwanda, waar de autoritaire president Paul Kagame al ruim 2 decennia de plak zwaait, maakt graag gebruik van sport om het blazoen op te poetsen. En dat mag iets kosten: Rwanda betaalde in 2018 liefst 40 miljoen dollar om de slogan "Visit Rwanda" op de truitjes van voetbalclub Arsenal te plaatsen.
Het eerste wereldkampioenschap wielrennen op het Afrikaanse continent past in datzelfde plaatje. Want reken maar dat het WK wielrennen in 2025 een mooi beeld zal schetsen van een van de kleinste landen in Afrika.
Rwanda wil zich profileren als het Singapore van Afrika, een veilige haven.
"Tegenstanders van het regime worden opgepakt en er is geen persvrijheid, maar Kagame zal het WK gebruiken om een positief beeld te schetsen van zijn land. Zo wordt de aandacht afgeleid van de mensenrechtenschendingen", weet Paul Reef, die werkt aan een proefschrift over protesten bij grote sportevenementen.
Reef stelt vast dat er de jongste jaren wel meer media-aandacht is voor sportswashing. "Mensenrechtenorganisaties maken gebruik van de spotlights om zaken onder de aandacht te vestigen, dat hebben we ook gezien met het WK voetbal in Qatar."
In Rwanda ziet hij een bredere strategie. "Het land wil zich profileren als het Singapore van Afrika, een veilige haven waar je als bedrijf naartoe kunt komen. En dan helpt zo'n WK wielrennen om de mooie kant van het land te tonen."
Rwanda beweert dat ze het terugverdienen door toerisme, maar de cijfers zijn weinig transparant en ongeloofwaardig.
Er is de organisatie van het WK, sponsoring in het voetbal en Rwanda droomt bovendien ook luidop van een Formule 1-race. Waar komen al die centen vandaan?
"Dat vragen heel veel experts zich af, want Rwanda blijft voor een groot deel afhankelijk van ontwikkelingshulp", weet VRT-journalist en Afrika-kenner Stijn Vercruysse.
"Rwanda beweert dat ze dat terugverdienen door toerisme, maar dat is moeilijk te controleren. De cijfers zijn weinig transparant en ongeloofwaardig. Volgens Kagame staan die investeringen los van het ontwikkelingsgeld, maar als dat geld daarheen gaat, is ontwikkelingshulp misschien ook niet nodig."
Verbindend WK
Kunnen er ook goeie kanten aan het verhaal zijn? Ex-wielrenster en journaliste Marijn de Vries, als historicus niet blind voor het bloedige verleden van Rwanda, meent van wel.
"Ik was eind november een paar dagen in Rwanda voor een project met kinderen. Ze zijn daar heel trots dat het WK naar Rwanda komt en ze vinden het een evenement dat het land verbindt", zegt De Vries.
"In een land waar een genocide heeft plaatsgevonden, is dat best belangrijk. En dan kan sport een mooie mogelijkheid zijn om daarvoor te zorgen. Dus ik denk wel dat de Rwandese mensen echt blij zijn met het WK."
In een land waar een genocide heeft plaatsgevonden, is verbinding best belangrijk. En daarbij kan sport helpen.
Al heeft De Vries in Kigali ook de minder fraaie kanten van de dictatuur gezien. "Het lokale rondje gaat door het rijke deel van de stad, wat er mooi uitziet omdat Kagame er alles tegen de grond gegooid heeft. De mensen zijn daar voor een kleine vergoeding moeten vertrekken."
"Op de muur van Kigali krijg je ook wel de mindere kant van de hoofdstad te zien. Die zit bij de vrouwen overigens niet in het parcours en zal enkel in beeld komen bij de mannen."
Ook daar weer alles voor het imago. "Ze zullen het mooie van Rwanda willen tonen", beseft De Vries. "Natuurlijk geeft het WK het regime een bepaald aanzien. Maar voor de Rwandezen is dit WK wel belangrijk en kan het misschien ook een verschil maken."
