De Canadese Rachel McKinnon mag zich sinds kort wereldkampioen noemen in het baanwielrennen voor vrouwen masters (35-44 jaar). Maar haar overwinning heeft een hevige discussie doen oplaaien in de sportwereld, want McKinnon ging enkele jaren geleden nog als man door het leven.
Is dat wel eerlijk, vragen veel sporters en supporters zich af? In De Afspraak buigen endocrinoloog Guy T'Sjoen en sportjournalist Hans Vandeweghe zich over deze moeilijke kwestie.
Tijdens het WK in Los Angeles zorgde McKinnon voor de primeur. Meteen erna kwam er heel wat kritiek op die zege, omdat McKinnon meedeed in de competitie voor vrouwen terwijl ze geboren is als man. Oneerlijk volgens de Amerikaanse meisjes die op 3 en 4 eindigden.
"Volgens het sportreglement van de atletiekfederatie IAAF en het Internationaal Olympisch Comité (IOC) voldoet McKinnon nochtans aan alle regels", zegt endocrinoloog Guy T'Sjoen van het UZ Gent. "Je moet gedurende één jaar een hormoonbehandeling gevolgd hebben en je moet juridisch behoren tot het nieuwe geslacht."
Een geslachtsoperatie is sinds 2015 niet meer noodzakelijk. Maar waar veel mensen een probleem mee hebben is dat "transvrouwen" (transgenders die als man geboren zijn, maar een vrouwelijke identiteit hebben) dikwijls de fysieke kenmerken van een man overhouden. "Bij krachtsporten, zoals de sprint, heeft dat een duidelijk voordeel", zegt sportjournalist Hans Vandeweghe. "In het geval van McKinnon zie je duidelijk dat het een fors gebouwde atlete is in vergelijking met haar tegenstanders."
Professor T'Sjoen beaamt: "Het is voor de hand liggend dat deze dame een voordeel heeft, zelfs al voldoet ze aan alle regels. Een aantal zaken verandert niet in de transitie naar vrouwzijn: haar lichaamslengte, beenlengte, grotere spieren..."
Bekijk de discussie in De Afspraak:
Te veel testosteron
Naast de fysieke kenmerken is er nog een ander bezwaar: mannen maken van nature meer testosteron aan, het hormoon dat verantwoordelijk is voor onder meer de aanmaak van spiermassa. Wie meer testosteron aanmaakt, heeft dus sowieso een voordeel bij krachtsporten.
De atletiekfederatie IAAF besliste daarom in 2011 dat atletes die wettelijk als vrouw leven, geen testosteronwaarden mogen hebben die vergelijkbaar zijn met die van mannelijke atleten. De federatie is zelfs van plan om vanaf volgend jaar atletes die van nature te veel testosteron in het bloed hebben, te verplichten om medicijnen te nemen die de testosteronspiegel doen verlagen.
Professor T'Sjoen heeft ethische bezwaren bij de verplichting om de testosteronwaarden te laten zakken: "We moeten af van die opdeling tussen mannen en vrouwen. In de plaats daarvan zou men beter kijken naar categorieën van testosteronniveaus, dat is veel eerlijker. Is je testosteron laag dan heb je minder spierkracht, is je testosteron hoog dan heb je meer spiermassa. Maar het is een heel complex verhaal en een verschrikkelijk moeilijke discussie."
Het einde van de vrouwensport?
Vandeweghe was eerder op de dag ook te horen in het Radio 1-programma Nieuwe Feiten: "Dit is een heel grijze zone. Het is echt een gigantisch probleem. Volgens mij is het niet op te lossen zonder te raken aan de mensenrechten. Zonder te zeggen: je mag niet meedoen."
"Je zou natuurlijk kunnen praten van 1 categorie - de mensen die samen aan sport doen - en iedereen gelijke kansen geven. Al zal dat ook het einde van de vrouwensport betekenen, want er is geen enkele vrouw die dan kan winnen."