Een atletiektoernooi zoals nooit tevoren: de Spelen in Tokio luiden het tijdperk van de "superspikes" in. Revolutionaire loopschoenen die helpen om alle records te doen sneuvelen. Spitstechnologie voor de ene, mechanische doping voor de ander. "Het verschil is waanzinnig."
Het werelduurrecord bij de mannen en vrouwen.
Het wereldrecord op de 5.000 meter bij de mannen en vrouwen.
Het wereldrecord op de 10.000 meter bij de mannen en vrouwen.
Allemaal het voorbije jaar gebroken. Nee, verpulverd. Niet met honderdsten of tienden, maar met meerdere seconden. Ongezien.
De records hadden één ding gemeenschappelijk: alle atleten liepen op dezelfde schoenen.
De Nike ZoomX Dragonfly, de "superspike" die de atletiek een nieuw tijdperk instuurt.
Het veereffect
Het schoeisel is de voorlopige climax in de wedloop van de grote sportmerken om de snelste schoenen ter wereld te produceren. De vele records op alle niveaus bewijzen dat - zeker Nike - daarin geslaagd is. Dit worden de Spelen van de "superspike".
Grensverleggend is het. Zoals de introductie van de klapschaats in Nagano bij het schaatsen. Het tijdritstuur van Greg Lemond in de Tour van 1989. Of de lichaamsbedekkende haaienpakken bij het zwemmen in Peking.
De schoenenrevolutie in het lopen is al langer aan de gang, vooral bij de lange afstanden. In 2016 introduceerde Nike bijna geruisloos de Vaporfly-schoen voor marathonlopers.
Een innovatieve technologie waarbij een carbonvezelplaat wordt gecombineerd met een dikke schuimlaag. Het zorgt voor een "veereffect" dat tot 4 procent voordeel zou opleveren ten opzichte van andere schoenen. Concreet: ruim anderhalve kilometer bij een marathon.
Alle medaillewinnaars op de Spelen van Rio droegen in alle geheim prototypes van zo'n exemplaar. In 2019 liep ook Eliud Kipchoge zijn wereldrecord onder de 2 uur op revolutionair schoeisel, de Alphafly.
De schoenen-evolutie bleef nadien doorrazen aan topsnelheid.
De geboorte van de superspike
Het bleef ook niet beperkt tot de lange afstanden. Sportmerken zoeken eveneens uit hoe ze lopers op atletiekbanen nóg sneller kunnen maken. Verschillende grote spelers - Nike op kop - zetten de baanbrekende inzichten rond loopschoenen door naar atletiekspikes.
De plotse lawine aan records bewijst dat het allerminst zonder succes gebeurde. In de aanloop naar de Spelen dringt bij veel atleten plots door: het juiste schoeisel kan misschien wel de ambities maken of kraken.
Het verschil met oude spikes is waanzinnig.
Is het verschil dan echt zó groot? "Ik heb vanochtend net een paar superspikes van Nike besteld", lacht Pieter-Jan Hannes, specialist op de middellange afstand, wanneer we hem de vraag voorleggen. "Het is erger dan Tomorrowland tickets bemachtigen. Na 3 minuten zijn ze uitverkocht - iedereen wil ze hebben. Dat is geen verrassing, want het verschil met de oude spikes is waanzinnig."
Hannes kan het weten. De atleet die in 2016 nog op de Spelen in Rio stond, maakte jarenlang deel uit van een testpoule van Nike om de nieuwe generatie spikes te ontwikkelen. Hij zag hoe het toonaangevende merk niet langer enkel focuste op het maken van zo licht mogelijke schoenen.
"Plots introduceerden ze een carbon plaat in de schoen, met onderaan een plastieken zool in honingraatstructuur. Nadien kwam er ook een "luchtbel" tussen de twee platen - zo kreeg je voor het eerst een veereffect. En nu is er dus een schuimlaag tussen de platen."
Mechanische doping
Het stukje spitstechnologie zorgt ervoor dat atleten bij elke "stap" een deeltje energie terugkrijgen via de schoenen. Ze duwen je naar voren. Alsof er kleine veertjes onder je voeten zitten.
Mechanische doping vinden sommigen het. En uiteraard een bedreiging voor de historische records van topatleten uit het verleden. "Het is lachwekkend dat ze legaal zijn", liet Usain Bolt - wereldrecordhouder op de 100 en 200 meter - al optekenen. "Ik zou onder 9,5 seconden gelopen hebben met superspikes (zijn record is 9,58 seconden, red.). Zonder twijfel."
"Iedereen dacht dat de records van Kenenisa Bekele 50 jaar in de geschiedenisboeken zouden blijven staan", pikt Hannes in. "En dan loopt Joshua Cheptegei meerdere seconden sneller. Bij de vrouwen gebeurde hetzelfde door twee verschillende dames. En dat allemaal op dezelfde spikes..."
De internationale atletiekfederatie kon niet anders dan regels opleggen. Voor de technologie alle magie van de sport wegblaast. Spikes mogen nu maximaal twee platen bevatten - eentje om de spikes aan de zool vast te maken. De schoenzool mag ook niet dikker zijn dan 30 millimeter. Tot slot moet het schoeisel ook beschikbaar zijn voor het brede publiek - prototypes zijn dus niet langer toegelaten.
Alles om het superspike-debat een beetje te laten bekoelen. Tegenwoordig cirkelen rond alle straffe prestaties in de atletiek vraagtekens. Want wat is het aandeel van de atleet en wat van de schoen? Niemand die het momenteel met zekerheid kan zeggen. Van de superspikes zijn er nog geen recente studies die eensgezindheid bieden over de wondersloffen. Voorzichtige schattingen gaan uit van 1 tot 1,5%.
Je ziet de paniek bij de atleten verbonden aan Adidas en Asics. Die merken staan minder ver dan Nike, New Balance en Puma.
Op een race van 10.000 meter kom je dan aan een verschil van minimaal 100 meter. Gigantisch. Het bezorgt atleten die de superspikes niét hebben dus ontegensprekelijk een concurrentienadeel. "Je ziet de paniek bij lopers verbonden aan Adidas en Asics", weet Hannes. "Zij staan minder ver dan Nike, New Balance en Puma. Veel atleten verhuizen of hebben een clausule in het contract dat ze toch mogen lopen met schoeisel van de concurrentie."
Recordgolf in Tokio?
Wereldrecordhouders in de atletiek die de voorbije maanden hun beste tijd nog niet zagen sneuvelen, kijken nu met een bang hartje naar Tokio. Het is niet de vraag óf maar wel hoeveel wereldrecords er zullen sneuvelen.
Zijn de nieuwe spikes veel sneller? Misschien niet. Vooral de lagere belasting maakt een wereld van verschil.
Maar zullen die dan allemaal te danken zijn aan de superspike? "Er zijn nog factoren die meespelen", countert Hannes. "Eerst en vooral het coronajaar. Atleten konden hard doortrainen zonder competitiestop. Tijd die ze anders moesten investeren in rondreizen, spendeerden ze nu volledig aan hun trainingen."
"Daarbovenop kwamen dus de spikes. Zijn ze veel sneller? Misschien niet. Het effect zal toch zeker niet zo groot zijn zoals bij de marathon. Wél een wereld van verschil: de veel lagere belasting. Door het verhoogde comfort van de schoen kan je veel harder trainen met minder risico's op blessures. Ik heb met de nieuwe spikes dingen gedaan die ik vroeger nooit kon in mijn beste vorm", lacht Hannes.
Dat belooft voor Tokio...
Wie zorgt straks voor het eerste superrecord op de superspike?