In onze nieuwe reeks van Sporza @school staan vernieuwingen in de sport centraal. Vandaag kijken we naar het ontstaan van de vlinderslag. Wie is er in godsnaam op het idee gekomen om al die sierlijke maar rare bewegingen te combineren in het water?
Van overlevingsslag naar crawl
De oudste zwemslag ter wereld is de schoolslag. Dat komt omdat het een soort overlevingsslag is. Gooi een hond in het water en hij begint automatisch bewegingen te maken die op de schoolslag lijken.
De schoolslag was lange tijd ook de eerste zwemslag die kinderen kregen aangeleerd op school. Vandaar de school-slag. Tegenwoordig wordt, zeker in zwemclubs, vaker de rugslag en crawl als eerste geleerd.
In de Oudheid kenden ze naast de schoolslag ook een slag die we met wat goeie wil crawl kunnen noemen. Crawl, afgeleid van het Engels voor kruipen, doet vermoeden dat het om een heel trage zwemslag gaat. Maar eigenlijk is het de snelste zwemslag van allemaal.
De revolutie van Vliegende Meeuw en Tabak
In de 19e eeuw begonnen de Engelsen als eerste met zwemwedstrijden. Vreemd genoeg waren ze de techniek van het crawl-zwemmen met de jaren "vergeten". Enkel schoolslag, een soort rugslag en de nu vergeten zijslag stonden op het programma.
Dat veranderde toen in 1844 twee Amerikaanse indianen, genaamd Vliegende Meeuw en Tabak, in een zwemrace in Londen de plaatselijke topzwemmers keer op keer versloegen met "een wilde slag", zoals de lokale kranten het noemden.
De Engelsen bleven nog een tijdje koele minnaars van de crawl. In 1875 zwom kapitein Matthew Webb als eerste over het Engelse kanaal, maar dat deed hij bijvoorbeeld wel gewoon met een schoolslag.
Toch was de populariteit van crawl als snelste en meest energiezuinige zwemslag onvermijdelijk. Crawl groeide uit tot wat nu algemeen de vrije slag wordt genoemd.
Schoolslagexperimenten leiden tot de vlinderslag
Jarenlang bestonden alleen maar de schoolslag, vrije slag en rugslag, maar uit de schoolslag zou nog een 4e techniek ontstaan: de vlinderslag.
Schoolslagzwemmers experimenteerden eerst met een nieuwe armbeweging. Als je je armen voortdurend horizontaal in het water houdt, wordt je lichaam afgeremd. Door je armen voortdurend uit het water te zwaaien, ben je plots een stuk aërodynamischer.
Vervolgens werd ook geëxperimenteerd met de beenslag. Het was enkele pientere zwemliefhebbers opgevallen dat zoogdieren in het water, zoals walvissen en dolfijnen, hun staart niet van links naar rechts bewegen maar van boven naar onder.
Die beweging van boven naar onder werd door zwemmers nagebootst en werd de dolfijnbeenslag genoemd. De Japanner Jiro Nagasawa was vlak na de Tweede Wereldoorlog de eerste topzwemmer die de nieuwe arm- en beenbeweging combineerde. De vlinderslag was geboren.
In 1956 stond deze nieuwe zwemslag voor het eerst op het olympische programma en sindsdien is het klavertjevier van officiële zwemslagen volledig: de trage schoolslag, de supersnelle vrije slag, de gespiegelde rugslag en de sierlijke vlinderslag.
