Geheime spionnen, babyflesjes met urine en muizengaten: het duistere dopingverleden van Rusland

We beginnen met een alleszeggend feitje: in het verleden zijn er al 46 olympische medailles afgenomen van Russische atleten na bewezen dopinggebruik. 

Dat is meer dan 30% van het totaal en bijna vier keer het aantal van “vicekampioenen” Oekraïne en Wit-Rusland.

Doping is een niet te negeren smet op de sportgeschiedenis van het land.

Ironisch genoeg zijn de Olympische Spelen van 1980 in Moskou officieus de cleanste in de geschiedenis. Het eerste en enige vierjaarlijkse sportfeest waarop geen enkele atleet positief testte.

Ruim veertig jaar later hebben bewijsmateriaal en gezond verstand dat droombeeld al lang doorprikt.

Een Australisch overheidsrapport concludeerde achteraf dat het event beter de “De Chemische Spelen” was genoemd.

Uit getuigenissen bleek eveneens dat de KGB er álles aan deed om de Spelen vlekkeloos te laten verlopen om het imago van de communistische Sovjet-Unie op te poetsen.

De geheime dienst had zelfs een speciale afdeling opgericht die het antidopinglab controleerde. Bijna alle officiële tests werden vernietigd en vervangen door cleane exemplaren.

Toch blijft het Russische dopinggebruik jarenlang onder de radar. Veel vermoedens doen de ronde, bewijzen zijn er amper.

We maken een sprongetje naar 2014, wanneer de Spelen opnieuw in Rusland plaatsvinden. Dit keer de winterversie in Sotsji. En opnieuw eindigt de gastheer trots bovenaan de medaillestand, maar dit keer kan die minder lang schaamteloos van de triomf genieten.

Enkele maanden later komt de Duitse televisiezender ARD namelijk met een schokkende documentaire. Over massaal en systematisch dopinggebruik, gestuurd door de Russische staat. 

Verschillende getuigen geven toe voortdurend geprepareerd te worden en weet te hebben van vervalste dopingtesten.

Klokkenluider Vitaly Stepanov blijkt al sinds 2010 informatie over de hele zaak naar het Wereldantidopingagentschap (WADA) te sturen. Net als discuswerpster Darya Pitsjalnikova. Alleen opende het WADA geen onderzoek, maar schoven zij de hete aardappel door naar Russische sportleiders…

Wat die deden? Pitsjalnikova in 2013 een ongeziene schorsing van tien jaar opleggen voor dopinggebruik, waardoor ze haar olympische medaille kwijtspeelde. Een wraakactie tegen de “verraadster”?

De ARD-reportage opende een doos van Pandora.

Een 300 pagina’s tellend rapport van het WADA bevestigde de claims van een diepgewortelde dopingcultuur door een netwerk van atleten, trainers, dokters en overheidspersonen.

Steeds meer spilfiguren zouden niet langer zwijgen. Onder andere Grigory Rodtsjenkov, ex-directeur van het Russische dopinglab en nu ondergedoken als kroongetuige in de VS, zou opmerkelijke details vrijgeven over de bedriegerijen.

Hij dopeerde vele Russische deelnemers voor de Spelen van 2014 door ze een cocktail van drie anabole steroïden te geven - metenolone, trenbolone en oxandrolone.

Ondertussen verzamelden de atleten in periodes waarin ze zich niet dopeerden cleane urine in potjes babyvoeding en gebruikte frisdrankflesjes. Dat was immers een essentieel onderdeel van het gewiekste “Sotsji-plan”.

De Russen installeerden tijdens de Spelen een kamer naast het beveiligde lab waar alle stalen bewaard werden. In het midden van de nacht ging een Russische official de ruimte binnen om de “vuile” stalen via een bedekt muizengat in de muur door te geven aan Rodtsjenkov en enkele collega’s.

Die openden de verzegelde flesjes en vervingen de inhoud met oude, “propere” urine van de atleten. Soms met de toevoeging van zout om hetzelfde gewicht te bewaren.

Onderzoekers vonden later effectief krassen en opvallend hoge zoutconcentraties terug bij enkele bewaarde stalen.

Sinds de bewuste onthullingen zijn de Russen paria’s geworden in de sportwereld.  Achter een uitzonderlijke prestatie worden bijna meteen vraagtekens geplaatst.

De hele zaak had ook zware gevolgen. Zeker omdat de verdediging van Rusland allerminst een goeie indruk maakte. Om gerehabiliteerd te worden moest de valsspeler het WADA toegang verlenen tot de database van het antidopinglab in Moskou.

Alleen miste Rusland een eerste deadline. En wanneer de deur toch werd opengezet, bleek er al snel met de gegevens gesjoemeld.

Old habits die hard.

Het verdict van het WADA in 2019 is dan ook hard: een vierjarige schorsing op alle grote sportevenementen, die later gehalveerd zou worden door het Internationaal Sporttribunaal.

Alleen Russische atleten die kunnen bewijzen dat ze clean zijn, mogen deelnemen onder neutrale vlag.

Zelfs dat volstaat misschien niet. De zaak van Kamila Valijeva op de Winterspelen brengt Rusland voor de zoveelste keer in een negatief daglicht.

Straks moet blijken of de kunstschaatser ook effectief schuldig is. Maar gezien het verleden heeft ze de perceptie sowieso tegen.

Want wie gelooft Rusland nog?