Achter het succes: onderzoek naar "prestatieklimaat" in Nederlands vrouwenhockey

Afgelopen woensdag werd het Nederlandse hockey dooreengeschud, toen de NOS berichtte over een onderzoek dat gevoerd wordt naar het prestatieklimaat bij het nationale vrouwenteam, de olympische kampioen en nummer 1 van de wereld. Ook de Nederlandse hockeybond kwam gelijktijdig met een verklaring naar buiten.

"Tijdens individuele gesprekken is naar voren gekomen dat niet alle betrokkenen een goed gevoel hebben bij het teamklimaat waarin zij de afgelopen periode hebben gepresteerd", luidde het bij de bond.

"Er is geconstateerd dat de groepscultuur, de onderlinge communicatie en het individuele welzijn van speelsters en staf punten zijn die verbeterd kunnen worden. Daarom besloot de hockeybond hier extra aandacht aan te besteden en een externe begeleider in te schakelen." 

De verklaring riep veel vragen op en in de Nederlandse pers werd er meteen duchtig gespeculeerd. Voorlopig blijft het wachten op een meer concrete verklaring. Ook voor NOS-hockeycommentator Philip Kooke hangt er nog veel mist rond de delicate zaak.

"Wat we weten is dat er na afloop van de Spelen in Tokio (waar Nederland goud pakte, red.) een evaluatie is gekomen. Daaruit bleek dat een aantal speelsters, we weten niet precies hoeveel, niet zo prettige ervaringen had gehad, met ook grensoverschrijdend gedrag."

"Er was naar verluidt geen veilig sportklimaat", vertelt Kooke. "Zo ging het bijvoorbeeld over verbale intimidatie: er werd herhaaldelijk kritiek geuit, zodanig dat speelsters zich persoonlijk aangevallen voelden. Maar mogelijk is er ook meer aan de hand, dat weten we nog niet."

De Nederlandse hockeybond nam kennis van de klachten en besloot in te grijpen. "Het was immers te groot om te negeren", weet Kooke. "Na het WK in Londen in 2018 (dat Nederland won, red.) waren er ook al signalen, maar toen was het niet zo erg als nu. Het is de voorbije jaren dus verergerd."

"De drie Nederlandse topclubs Den Bosch, SCHC en Amsterdam, waar bijna alle internationals spelen, willen erop toezien dat het onderzoek daadwerkelijk onafhankelijk gevoerd wordt", zegt Kooke. 

"Er is al een groepssessie gevoerd door de externe onderzoeker, maar blijkbaar waren daar ook bepaalde figuren van de hockeybond bij. Tja, dan kan er moeilijk open gesproken worden."

"Het betreft hier een onderzoek naar de totale prestatiecultuur in het vrouwenhockey de voorbije jaren. Dat grijpt dus terug naar de bondscoach, Alyson Annan, maar ook naar de oudere speelsters."

En net daar blijkt het schoentje te knellen. "De speelsters denken er namelijk onderling helemaal anders over", zegt Kooke. "Sommige speelsters vinden dat er niets aan de hand is en dat dat gewoon bij topsport hoort."

Na jaren van succes, waarin de Nederlandse hockeyvrouwen de ene titel na de andere wonnen, blijkt er binnenskamers nu heel wat scheef te zitten. Hoe bleef dat zolang onder de radar? "Omdat er al jaren een zwijgcultuur hangt rond het Nederlandse team", verduidelijkt Kooke.

"Het heeft alles te maken met het inkomen. Vijftien jaar geleden gebeurden dit soort dingen ook wel, maar voor veel speelsters was hockey toen nog niet hun broodwinst. Nu is het voor veel speelsters hun beroep, al kunnen velen er maar net mee rondkomen."

"De speelsters worden in Nederland ook betaald door hun clubs en niet door de hockeybond. Die clubs betalen de speelsters naargelang hun status van international. Als je uit het Nederlandse team zou worden gezet, dan daalt je marktwaarde en bijgevolg je verloning: zo valt je eigen inkomen dus weg."

"De afhankelijkheid van het Nederlandse team is dus zodanig groot, dat dat angst teweegbrengt. Daarom is er de voorbije jaren amper iets naar buiten gekomen van zaken die eigenlijk niet door de beugel konden."

"Er is bovendien ook een soort sociale druk, waarbij de speelsters elkaar controleren. Je mag als het ware niet aan nestbevuiling doen. Ze houden elkaar in het oog dat er niets kwalijks naar buiten komt. Je hebt natuurlijk wel kleedkamergeheimen in de topsport, maar dit gaat voorbij het normale." 

De Nederlandse hockeybond wil voorlopig zelf niet in detail reageren op de klachten. "Men wil de tijd nemen om dit allemaal uit te zoeken, maar dat zal een werk van lange adem zijn. We zijn het stadium voorbij waarin men zegt "dit lossen we wel even snel op"."