Geweld rond het voetbal neemt toe: "Straffen helpt niet, agressie zit in de mens"

"Ik had voorspeld dat er na corona meer agressie ging zijn", zegt professor Jan Derksen in De Wereld van Sofie (Radio 1). "De mensen hebben zich 1,5 jaar meer dan gemiddeld gefrustreerd gevoeld en die frustratie leidt tot agressie."

"Corona is niet de verklaring voor al die gevallen van agressie in het voetbal, wel de aanleiding. De verklaring is eenvoudig: wij hebben als mensen een dierlijke natuur, waar door onze opvoeding een laagje beschaving overheen gelegd wordt. Maar dat laagje is maar dun."

"De jongste Westerse generaties zijn met heel weinig frustraties opgevoed, want er waren de voorbije decennia weinig tegenslagen of oorlogen. Elke frustratie, zoals tijdens corona, is dan vaak te veel."

Volgens Derksen heeft het geen nut om die aangeboren agressie in de mens te onderdrukken. De uitdaging is om die op een of andere manier te kanaliseren.

"Je kunt niet zomaar zeggen: dit moet stoppen. Dat is onzin! Natuurlijk stopt dit niet. Agressie zit in ons, net zoals liefde. Het stuurt ons gedrag."

"Als je dit probeert te onderdrukken, dan komt dit sowieso elders terug, bijvoorbeeld in criminaliteit, huiselijk geweld of het verkeer."

Voetbal is extra gevoelig voor zulke uitingen van agressie, omdat de sport "mensen aantrekt die vooral vanuit hun buikgevoel leven". "De mensen kunnen er helemaal in opgaan en zich er helemaal uitleven, ook hun agressie."

De roep om overtreders strenger aan te pakken, klinkt steeds luider. Maar volgens Jan Derksen heeft dat weinig zin. "Het enige wat de beleidsmakers kunnen bedenken, is om de regels strenger te maken of om met stadionverboden te zwaaien."

"Als je denkt dat dat zal helpen: vergeet het maar! Dat is onderdrukking. Straffen helpen niet voor een gedragsverandering."

"Wat wel helpt is een creatieve oplossing te bedenken, waarbij je een plek geeft aan die agressie. Beleidsmakers zouden moeten samen zitten met culturele antropologen, sociologen en psychologen om vanuit de kennis van de menselijke soort zulke oplossingen te bedenken."

"Ook de samenwerking met kunstenaars kan nuttig zijn. Zij weten hoe mensen die een overdosis agressie hebben expressie kunnen geven aan hun emoties."

Om die agressie toch uit het systeem te krijgen, is Jan Derksen misschien wat verrassend een voorstander van de zogenoemde free fights, waarbij voetbalclans onder elkaar afspreken om op een verlaten plaats met elkaar te knokken.

"Die gevechten zijn allemaal zo dramatisch niet. Ze kijken elkaar even aan, er krijgt er eentje op zijn kop en daarna houden ze ermee op. En achteraf geven ze elkaar een hand."

"Mannen met een overdosis aan testosteron hebben zoiets nodig. Anders komt het er toch in een andere vorm uit."

Geef je dan als federatie over overheid geen fout signaal als je dat zou goedkeuren of zelfs faciliteren? "Je geeft vooral het signaal dat je begrijpt dat die agressie er is. Mensen zitten complex in elkaar. Wij zijn geen robots die je zomaar kunt programmeren."