Dag op dag 35 jaar geleden: een spoor van dood en vernieling op de Heizel

29 mei 1985 kondigt zich in onze hoofstad aan als een ware hoogdag: een voetbalfeest tussen de op dat moment twee beste clubs van Europa.

Liverpool, op dat moment viervoudig ECI-winnaar en titelverdediger, en Juventus, het jaar ervoor winnaar van ECII, presenteren zich in het Heizelstadion voor het hoogste goed der continentale clubcompetities: Europacup I, alias de beker met de grote oren, alias de voorganger van de Champions League.

Een pleiade aan grote namen en sterren maakt zijn opwachting: Marco Tardelli, Michel Platini, Paolo Rossi en Zbigniew Boniek aan de ene kant; Bruce Grobbelaar, Ronnie Whelan, Kenny Dalglish en Ian Rush anderzijds. Schoon volk, hoge omes, een avond om naar uit te kijken.

Maar niets is minder waar. 29 mei 1985 ontaardt in een regelrechte nachtmerrie. In het centrum van Brussel komt het overdag al tot opstootjes tussen dronken voetbalsupporters, maar dat is nog klein bier met de hallucinante taferelen die zich 's avonds ontspinnen.

Rond 19u, een uur voor de aftrap, breken hevige onlusten uit in het met zo'n 60.000 voetbalfanaten tot de nok gevulde Heizelstadion.

Door een blunder van de organisatie bevinden de Britse en Italiaanse supportersclans, elk ruim 25.000 man sterk, zich vlak naast elkaar op de staanplaatsen.

De 2 delen met telkens 3 vakken achter de goals zijn gevuld met respectievelijk fans van Liverpool en Juventus. Recht tegenover elkaar, zoals het hoort.

Alleen hebben de Liverpool-supporters aan hun kant slechts 2 (X en Y) van de 3 vakken gekregen. Het derde vak, Z, net naast de 2 propvolle Liverpool-vakken, is gereserveerd voor "neutrale", Belgische fans.

De tickets voor vak Z blijken massaal opgekocht door Belgische Juventus-supporters, grotendeels van Italiaanse afkomst. Ook reisbureaus blijken een groot deel van de beschikbare plaatsen gekocht te hebben om ze door te verkopen aan nog meer Juventus-fans.

Daarnaast zijn naar schatting nog eens 2.500 valse kaartjes verkocht. Kortom: een gevaarlijke cocktail die om problemen vraagt.

Als opwarmertje voor de finale werken Belgische selectiespelers een vriendschappelijke wedstrijd af. Door een ongelukkig toeval komen de truitjeskleuren van de 2 ploegen overeen met die van Liverpool en Juventus.

Het rode team komt op een 3-0-voorsprong. De Liverpoolfans gaan uit hun dak. Ze doen alsof Liverpool wint . Wanneer het zwart-witte team tegenscoort, is het hek echter van de dam. Het wedstrijdje wordt afgefloten, de jonge spelers verlaten het veld.

Wanneer Italiaanse supporters de stomdronken Engelsen in het aangrenzende vak ophitsen, voert de politie een eerste charge uit. De agenten, met niet al te veel in aantal, vormen een menselijke haag tussen het Engelse en neutrale (lees: Italiaans-getinte) vak. 

De spanning stijgt nog meer. Britse hooligans gooien stenen (losliggende brokstukjes in de tribunes) het Italiaanse vak in. Even later chargeerden ze in blok Z. Paniek. Angst. De hooligans duwen de Italianen naar de zijkant van hun vak. De Italiaanse fans worden samengeperst.

De onderbemande politie kijkt lijdzaam toe. Honderden mensen kunnen plots geen kant meer uit. Ze proberen over de muur te klimmen, richting uitgang. De muur kan de druk niet aan en stort in. De supporters vallen naar beneden en/of raken verstikt in de opgehoopte massa.

De politie en rijkswacht staan erbij en kijken ernaar. Belangrijk om te weten: de ene helft van het stadion staat onder verantwoordelijkheid van de Brusselse politie, de andere onder die van de rijkswacht. De coördinatie verloopt stroef, de radiocommunicatie blijkt niet compatibel. 

De dodentol is onverbiddelijk: 39 mensen (32 Italianen, 4 Belgen, 2 Fransen en 1 Ier) laten het leven. Daarnaast raken honderden mensen zwaargewond.

"Echt waar: ik hoop dat er geen voetbalwedstrijd meer is vanavond. Sport verzacht de zeden. Maar ik kan me moeilijk voorstellen dat na wat hier gebeurd is men een Europabeker-finale gaat spelen", zegt een aangeslagen tv-commentator Rik De Saedeleer.

Om de supporters te "kalmeren" en nog meer geweld te vermijden gaat de finale 2 uur later toch van start. De twee kapiteins spreken het publiek toe en proberen de gemoederen te bedaren. Het lukt halvelings. 

De onrust blijft in het stadion hangen, de ordemachten moeten om de haverklap ingrijpen. In die sfeer wordt er 90 minuten lang gevoetbald. De langste 90 minuten in de geschiedenis van het voetbal. Juventus wint met 1-0, een doelpunt van Platini.

Juventus-fans en -spelers vieren de overwinning op het veld. Weten ze dan niet dat er tientallen mensen gestorven zijn of nog gaan sterven aan hun verwondingen? 

België beleeft een nachtmerrie en dan moet het onderzoek naar de "schuldigen" nog beginnen. Een parlementaire commissie ondervraagt de voetbalbond, de ordediensten en de politiek.

7 weken later wijst een rapport minister Charles-Ferdinand Nothomb in bedekte termen aan als verantwoordelijke. Nothomb weigert af te treden, vicepremier Jean Gol doet dat wel, samen met de andere PRL-hoogwaardigheidsbekleders.

Koning Boudewijn weigert het ontslag van de regering-Martens V. De Franstalige liberalen keren uiteindelijk terug op hun stappen, maar vervroegde verkiezingen in oktober 1985 zijn onvermijdelijk.

De Britse politie identificeert op tv-beelden 34 relschoppers. Daarvan worden er 26 aan België uitgeleverd. Op het strafproces krijgen 14 van hen een celstraf, sommigen met uitstel.

Rijkswachtkapitein Mahieu wordt veroordeeld met uitstel, net als de secretaris-generaal van de voetbalbond Albert Roosens. Minister Nothomb en burgemeester Hervé Brouhon gaan vrijuit, net de andere beklaagden (rijkswachtcommandant Michel Kensier, Brussels schepen van sportzaken Viviane Baro en UEFA-voorzitter Jacques Georges).

In beroep wordt de secretaris-generaal van de UEFA alsnog veroordeeld. Daardoor moet de UEFA bijdragen aan schadevergoedingen voor de slachtoffers. In totaal wordt 250 miljoen frank (6,25 miljoen euro) uitgekeerd, waarvan 42,5% door de Belgische staat, 42,5% door de KBVB en 15% door de UEFA.

Engelse voetbalclubs worden 5 jaar uitgesloten van Europees voetbal, Liverpool nog een jaar meer.

Na het Heizel-drama wordt het bouwvallige stadion verbouwd. Op 23 augustus 1995 opent koningin Fabiola het officieel als het Koning Boudewijnstadion.

   
Vandaag, precies 35 jaar na de feiten, brengt de stad Brussel in een herdenkingsmoment hulde aan de slachtoffers. Onder meer burgemeester Philippe Close woont de ceremonie op de plaats des onheils bij, samen met de ambassadeurs van Italië en het Verenigd Koninkrijk.

Door het coronavirus vindt de plechtigheid in zeer kleine kring plaats. De ceremonie wordt voor het grote publiek wel live uitgezonden op het kanaal "Prosport Brussels" op YouTube, en op de website en Facebookpagina's van de stad Brussel.