Gezien in wereldrecord: "Zonder snel pak zou Cielo nooit wereldrecord gepakt hebben"

De periode waarin Cielo zijn wereldrecord zwom, was de periode van de snelle pakken uit polyurethaan. "Die waren gebaseerd op zeezoogdieren en vissen", vertelt Jonas Martens van de KU Leuven. "De techniek die zwemmers nodig hebben om mooi gestroomlijnd te zwemmen aan het oppervlak werd voor een deel opgevangen door technologie."

"Zwemmers die daarvoor nooit op dat niveau gepresteerd hadden, werden in een jaar tijd plots een paar seconden sneller", vertelt Pieter Timmers, de snelste Belg op de 100m vrije slag.

Maarten Vangramberen ging de invloed van zo'n pak zelf uittesten. "Je wordt door het pak in een druppelvorm geduwd", vertelt Sander Schreven, onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam. "Zo neemt de weerstand van de zwemmer in het water af. Je duwt meer spiermassa in een kleiner volume."

Vangramberen had een kwartier nodig om zich in het pak te wringen, maar het had wel resultaat. Hij moest een veel lagere kracht leveren om dezelfde snelheid te kunnen zwemmen. Het levert een drie procent hogere snelheid op. Op een race van 47 seconden zou dat dus een voordeel van ruim een seconde zijn.

Nadat de zwemmers het water induiken, gebruiken ze de vijfde zwemslag: vlinderkicks. Maar de zwemmers mogen maximaal 15 meter onder water blijven. Die regel werd eerst in de rugslag ingevoerd en later ook in de vrije slag omdat zwemmers anders bijna een hele lengte onder bleven.

"Zwemmers en coaches zijn niet dom", vertelt Ronald Gaastra, de coach van Pieter Timmers. "Als je sneller bent onder dan boven water, waarom zou je dan bovenkomen? Dat gebeurde in 1988 op de Amerikaanse trials. Er zaten 2 miljoen mensen naar tv te kijken en plots kwam een zekere David Berkoff vier meter voor de muur boven. Niemand had gezien wat er gebeurd was."

"Daarom hebben ze dat nu beperkt tot 15 meter. Dat gebeurde puur vanwege de tv-uitzendingen."

Op het WK in Rome werden er 43 wereldrecords gezwommen met de nieuwe pakken, maar op 1 januari 2010 werden de pakken van polyeruthaan verboden. "Veel coaches vinden dat je alle records uit die tijd moet schrappen", vertelt Gaastra. "Net zoals in de dopingperiode. In een race waarin iedereen met dezelfde wapens strijdt zeg ik: "Knap, je hebt gewonnen, je was die dag de beste"."

"Maar in het totale plaatje is Cielo volgens mij absoluut niet een van de beste zwemmers ooit. En dat is jammer voor een wereldrecordhouder. Hij zou absoluut niet diezelfde zwemmer geweest zijn zonder dat pak. Dan had hij geen records gepakt."

Zal het record van Cielo nog lang staan? "Nog wel even", voorspelt Timmers. "Binnen een paar jaar zal iemand er wel weer iets van afsnoepen, maar we krijgen niet meteen tijden van 46" laag."

Martens en Gaastra tippen op de Amerikaan Caeleb Dressel. "Hij won afgelopen zomer drie keer goud op dezelfde dag. Hij zwom de snelste tijd in een gewoon pak op de 50m vrije slag en hij heeft voldoende inhoud", denkt Martens. Gaastra vult aan: "Hij lijkt de man die het gaat doen en misschien wel binnen de drie jaar. Hij is snel, goed van het blok, goed onder water en hij is nog maar 20 jaar."

De volledige aflevering van Wereldrecord kunt u bekijken op vrt.nu.