One Famous Goal (2): Pietro Anastasi bezorgt Italië enige Europese titel

17 januari 2020 is een trieste dag voor Juventus, het Italiaanse voetbal en uiteraard familie en vrienden. Pietro Anastasi, nog maar 71 jaar, overlijdt in een ziekenhuis in Varese. De spierziekte ALS, die hem al sinds 2017 achtervolgt, wordt hem fataal. Juventus eert Anastasi als een grote legende, want met hen wordt hij 3 keer landskampioen.

Maar buiten Italië doet de naam van Anastasi vooral een belletje rinkelen als de held van het EK 1968. Nog altijd is dat Europees kampioenschap de enige continentale titel die Italië heeft gewonnen. In 2000 en 2012 bereikt de Squadra Azzurra wel de finale, maar de beker gaat naar Frankrijk en Spanje.

In 1968 wordt de eindronde van het EK net zoals de vorige edities slechts met 4 landen gespeeld. Organisator Italië kan zich in de finale in eerste instantie niet ontdoen van Joegoslavië. Het wordt 1-1, waardoor er een replay gespeeld moet worden. Anastasi maakt met de 2-0 zijn "one famous goal" voor de Azzurri.

Anastasi is geboren op Sicilië en ziet zichzelf nooit het eiland verlaten. Als bij toeval wordt hij in 1966 ontdekt door de coach van Serie B-club Varese. Zijn toenmalige trainer op Sicilië smeekt hem desnoods op blote voeten naar Noord-Italië te trekken, want daar kan hij profvoetballer worden. Anastasi is dan 18 jaar en zeult al jaren rond met een gehandtekende foto van zijn idool John Charles, de Engelse spits van Juventus tussen 1952 en 1962.

Bij Varese speelt hij zich in de kijker en bondscoach Ferruccio Valcareggi neemt hem op in zijn selectie voor de eindronde van het EK, dat in 1968 in eigen land wordt georganiseerd. Zonder ook maar 1 interland op zijn naam maakt Anastasi zijn debuut in de finale. In een bomvol Olympisch Stadion in Rome blijft de Squadra ook na verlengingen op een ontgoochelend 1-1- gelijkspel steken.

Valcareggi, die de ploeg ook naar de 2e plaats op het WK in 1970 in Brazilië zal leiden, is niet tevreden en voert voor de replay maar liefst 5 wissels door. Het debuut van Anastasi kan hem wel bekoren, want de spits van Varese mag blijven staan.

Het is overigens een bizarre formule die de UEFA voor dat EK heeft uitgedokterd. Na een scoreloos gelijkspel in de halve finale tegen de Sovjet-Unie bibberen de Italianen, want een muntstuk zal beslissen wie naar de finale mag. Geen uitslagen uit de voorrondes, geen strafschoppen, gewoon een muntstuk opgooien. Live na de verlengingen op het veld voor de ogen van alle toeschouwers. ‘Kop’ blijkt voor de Italianen de juiste en gelukkige keuze.

In de finale tegen Joegoslavië worden de Italianen het overgrote deel overklast en krijgen ze geen poot aan de grond. Doelman Dino Zoff is de enige op niveau en zorgt dat de achterstand niet hoger oploopt dan 1-0. Zonder het sterrendrietal Rivera (blessure), Mazzola (ziek) en Riva (op de bank) raakt Italië niet verder dan het verfoeilijke catenaccio.

De Italianen krijgen ook wat hulp van de Zwitserse scheidsrechter Dienst, als de Azzurri een vrije trap mogen nemen. Dienst bemoeit zich dermate gesticulerend met de Joegoslavische muur dat er een discussie ontstaat. Zonder op het fluitsignaal te wachten knalt Domenghini de bal door de muur binnen. Protest helpt niet, het blijft 1-1, ook na verlengingen.

De UEFA beslist om niet langer met een muntstuk te bepalen wie de winnaar wordt, maar er wordt gekozen om 2 dagen later een replay te spelen. Opnieuw in Rome, maar nu maar voor een halfgevuld Olympisch Stadion. Het vertrouwen op een gunstige afloop is bij de Italiaanse voetbalfan ver te zoeken.

Coach Valcareggi is een beminnelijk vaderfiguur voor zijn spelers en krijgt de bijnaam "Zio Uccio" (Nonkel Uccio). Maar de nonkel houdt dus lelijk huis in de ploeg. Inter-speler Sandro Mazzola mag opnieuw in de basis starten. De creativiteit is hard nodig, want die andere superster Gianni Rivera kan nog altijd niet opgesteld worden.

Met Gigi Riva van Cagliari en Pietro Anastasi van Varese als spitsen worden de Joegoslaven nu wel schaakmat gezet. Mazzola heerst als een koning op het middenveld en bedient de aanvallers op een weergaloze manier. Riva scoort al na 12 minuten de openingstreffer.

Het gloriemoment uit de internationale carrière van Pietro Anastasi voltrekt zich 20 minuten later. Met een onhoudbare volley verdubbelt hij de score. Het is voor de dan pas 20-jarige Siciliaan zijn allereerste goal voor de Azzurri, een belangrijkere zal Anastasi nooit meer scoren. Met 8 goals in 25 interlands blijft zijn internationale carrière toch vrij beperkt.

Na de finale komt de droom van Anastasi uit om het zwart-witte tricot van de Bianconeri te dragen. Juventus koopt hem bij Varese weg voor 650 miljoen lire (630.000 euro). Daarmee wordt hij op dat moment de duurste speler uit de voetbalgeschiedenis.

Zijn intrede bij "de Oude dame" mag er zijn. In zijn eerste 13 wedstrijden scoort hij 9 keer, een record dat standhoudt tot ene Cristiano Ronaldo in 2018 zijn opwachting maakt. 8 seizoenen lang leidt Anastasi de aanval van Juventus. In 307 wedstrijden treft hij 132 keer raak voor het team van zijn hart.

Maar de cijfers verklaren maar een gedeelte van zijn populariteit in Turijn. Zijn vriendelijkheid, bescheidenheid en eeuwige ijver maken van hem een idool bij de fans, die hem liefdevol "Pietruzzo" noemen wegens zijn Siciliaanse afkomst.

"Pietruzzo" maakt zich onsterfelijk als hij tegen Lazio als invaller 3 doelpunten in 4 minuten scoort. Het levert hem een spandoek van de fans op met als opschrift "Anastasi Pelé bianco" ( Anastasi de witte Pelé).

In 1976 trekt hij na onenigheid naar Inter, waarna hij ook nog voor Ascoli en Lugano uitkomt. Op zijn 34e en met meer dan 200 doelpunten achter zijn naam houdt hij het profvoetbal voor bekeken. Coachen is hem niet op het lijf geschreven en dus reikt zijn ambitie niet verder dan het trainen van de jeugd van Varese.

Pietro Anastasi heeft bij de Squadra Azzurra nooit de uitstraling gehad van spitsen zoals Alessandro Del Piero, Roberto Baggio of Giuseppe Meazza. Maar zijn 1e internationale goal staat nog altijd in de boeken als het doelpunt dat Italië het enige Europese kampioenschap opgeleverd heeft. Daarvoor wordt "Pietruzzo" na zijn dood eindelijk opgenomen in de Hall of Fame van het Italiaanse voetbal.