Sporza @school #28: waarom protesteren zwarte atleten in Amerika?

Halverwege de 19e eeuw, kort na de Amerikaanse burgeroorlog, wordt de slavernij in de VS afgeschaft. Alle zwarten zijn nu vrij, maar in werkelijkheid worden ze nog altijd als minderwaardig beschouwd. Pas 60 jaar later wordt die barrière geleidelijk aan doorbroken, met dank aan enkele legendarische zwarte sporters.

Cruciaal voor de erkenning van de zwarten is de zomer van 1936, wanneer Jesse Owens zich tot de grote ster van de Spelen in Berlijn ontpopt. Twee jaar later verslaat de zwarte bokser Joe Louis de Duitser Max Schmeling om de wereldtitel bij de zwaargewichten. Twee keer krijgt het blanke, Arische ras van Hitler ervan langs.

Louis en Owens worden als helden onthaald in eigen land, maar voor Amerika blijven het wel zwarten. Jesse Owens wordt, in tegenstelling tot de blanke medaillewinnaars, niet op het Witte Huis ontvangen en op zijn eigen receptie in het chique Waldorf Astoria-hotel kan hij alleen maar geraken door de goederenlift te nemen. De hoofdingang is immers verboden toegang voor zwarten.

Een andere sporter die een sleutelrol speelt in de erkenning voor de zwarten in Amerika is baseballer Jackie Robinson. Hij trotseert jarenlang de meest hartverscheurende racistische verwensingen in een uitsluitend blanke sport. Uiteindelijk groeit hij toch uit tot een legende van het baseball.

Ook Muhammad Ali, misschien wel de grootste sporter aller tijden, zal een voortrekkersrol spelen. De flamboyante bokser kiest resoluut partij voor activist Malcolm X en zijn Nation of Islam. Hij laat zich ook bekeren en verandert zijn naam van Cassius Clay - naar eigen zeggen zijn slavennaam - in Muhammad Ali.

Terwijl Malcolm X pleit voor een revolte, kiest dominee Martin Luther King voor een meer vreedzaam protest, belichaamd door zijn vurige speeches. Toch moet ook hij, net als Malcolm X, zijn activisme met zijn leven bekopen, in 1968.

Diezelfde zomer zorgen de Afro-Amerikaanse sprinters Tommie Smith en John Carlos voor een schandaal op de Spelen van Mexico door op het podium van de 200 meter hun gebalde vuist de lucht in te steken, de Black Power-groet. "Als ik win ben ik een Amerikaan, maar als ik iets verkeerds doe ben ik plots een neger", zegt Smith hierover.

Het Internationaal Olympisch Comité, dat 30 jaar eerder geen problemen had met de nazigroet in Berlijn, stuurt Smith en Carlos meteen naar huis.

Tegenwoordig hebben zwarten in Amerika al lang dezelfde rechten als blanken, maar de spanningen zijn gebleven. Waren Smith en Carlos nog een uitzondering, dan laten zwarte atleten zich nu massaal horen, hierbij gebruik makend van de megafoon die hun bekendheid hen biedt.

In 2014 sterft Eric Garner na een wurggreep van een politieagent, waarna sporters als LeBron James het veld op verschijnen met Garners laatste woorden: "I can't breathe". Diezelfde slogan duikt ook nu weer op na de dood van George Floyd, die op een gelijkaardige manier als Garner om het leven kwam. 

NFL-quarterback Colin Kaepernick knielt sinds 2016 als stil protest tegen de blijvende onderdrukking tijdens het volkslied. Heel wat Amerikanen staan op hun achterste poten bij iets wat als landverraad wordt gezien. Kaepernick wordt verstoten en komt al 3 jaar niet meer aan de bak in het American Football.

Of hoe Amerika nog altijd blijft worstelen met de zwarte bladzijden uit zijn verleden.