Duitse sport voor val van de Muur: "Het systeem zat perfect in elkaar"

Tot de val van de Muur is het Oostblok, met de Duitse Democratische Republiek (DDR) als absolute exponent, in zowat alle sporten toonaangevend. 

Eerst gaan we even terug naar 1988, een jaar voor de val: de Olympische Spelen van Seoel. Op die Spelen verovert de DDR in het zwembad liefst 28 plakken: 11 gouden medailles, 8 zilveren en 9 bronzen. Ter vergelijking: West-Duitsland keert met amper 4 zwemmedailles terug naar huis.

Overall op die Spelen staat de DDR, met onder anderen Heike Drechsler, Silke Gladisch, Katrien Dörre, Daniel Hunger en Jurgen Schult, op plaats 2 met 102 medailles. West-Duitsland heeft er 40. 

We weten intussen allemaal hoe dat succes tot stand kwam. Kort en simpel gezegd: zorgen dat de vrouwelijke sporters niet zwanger raken en met de mannen en vrouwen massaal aan het dopingpotje hangen. Anabolica? Geen probleem!

Nu ja. Atleten bekeken dat wel anders. Heike Haverland, destijds topsprintster in spe: "We werden gedwongen om pillen te nemen. Op mijn 18e had ik een tumor, echt een schok. Ik ben met sport gestopt."

Vier jaar later, voor het eerst samen onder één Duitse vlag, begint de terugval. In Barcelona 1992 sprokkelt Duitsland 82 medailles. In Atlanta 1996 zijn het er nog 65, Peking 2008 is het dieptepunt met 41. Rio 2016: 42 stuks, zeer ver weg van de 142 in 1988. 

Na de "Wende" zijn alle titels in het Duitse profvoetbal naar ploegen uit het vroegere Westen gegaan.

In het heel populaire handbal: 28 titels voor het Westen, eentje voor het Oosten. In het basketbal: 20 titels voor het Westen, 8 voor het Oosten. Alleen in het volleybal voor vrouwen zitten we met afwijkende cijfers: 9 voor het Westen en 17 in het Oosten, met vooral Schwerin. 

Eén van de vele problemen is dat door het DDR-dopingverleden honderden, ja zelfs duizenden trainers hun licentie kwijtgeraakt zijn, waardoor heel veel  "gezonde knowhow" verloren gegaan is. En discipline ook, de bereidheid om heel diep te gaan om doelen te bereiken, ook al druiste de methode in tegen de ethiek van de sport.

Hoe moet het verder? In het voormalige Oost-Duitsland blijft de nood hoog. Er is geld voor vanalles nodig, de sportinfrastructuur is er grotendeels verloren gegaan.

Het Westen wil in eerste instantie vooral de breedtesport, vanaf de basis, promoten. Daar moet het allemaal beginnen, zoals het in de DDR eigenlijk al was.

Er wordt anderzijds ook geld vrijgemaakt voor de topsport, want Duitsland wil niet verder afglijden. Het Duits Olympisch Comité heeft voor Tokio 2020 40 miljoen euro extra opzijgezet.

Alle prestaties van Oostblok-atleten opsommen, zou ons te ver leiden. Maar er is er eentje die in het collectieve sportgeheugen gegrift staat.

Flashback naar de Wereldbeker atletiek van 1985 in het Australische Canberra: Marita Koch loopt op de 400 meter het enige wereldrecord (47"60) dat vandaag de dag nog altijd in de boekjes staat.

"Ik was daar toen bij in Canberra", zegt Wilfried Meert, ex-journalist van Het Laatste Nieuws en organisator van de Memorial Van Damme.

"Ik ben na dat wereldrecord met de Oost-Duitse delegatie gaan praten om Koch het jaar erna op de Memorial te krijgen. Het is me één keer gelukt en ook bij ons heeft ze een fenomenale tijd gelopen die pas enkele jaren geleden verbeterd is", zegt Wilfried Meert.

Stelde niemand zich vragen bij de Oost-Duitse uitspattingen? "De kritische commentaren staken pas de kop op net voor de Wende. In het begin vooral vanuit West-Duitse hoek, die het niet koosjer vond wat er allemaal gebeurde in Oost-Duitsland."

"Maar het probleem was dat die Oost-Duitse sporters nauwelijks betrapt werden op het gebruik van doping. Voor ze naar buitenlandse meetings gingen, passeerden ze bij de dokter om te checken of ze clean waren."

"Iedereen keek vol lof naar hun systeem: de talentdetectie begon op zeer jonge leeftijd en kinderen met talent werden in speciale sportscholen ondergebracht. Ouders van die kinderen waren daar trots op. Ze hadden heel veel goeie trainers."

"Het systeem zat perfect in elkaar. Zonder de problematiek te minimaliseren: ondanks de doping kun je van een ezel geen koerspaard maken. Ik denk ook niet dat al die sporters even zware dopingdosissen kregen. Ik heb Heike Drechsler enkele jaren geleden nog gezien: een prachtige, kerngezonde vrouw. Ze ziet er echt niet uit als iemand die jarenlang misbruikt is met allerlei verboden middeltjes."

"Maar op den duur begon het bij de mensen wel te dagen dat er iets aan de hand was. De dominantie van het Oostblok was te groot, vooral in kampnummers als kogelstoten en discuswerpen, waar echt kracht voor nodig is", gaat Wilfried Meert voort.

"Ik ben ooit een lift ingestapt met meisjes uit Bulgarije. Toen die met elkaar begonnen te praten, was het alsof ik een mannenkoor bezig hoorde. Ze hadden een snor en vertoonden het begin van baardhaar. Die kregen dus volop anabolica."

"We focussen nu op de DDR, maar de toenmalige Sovjet-Unie was in hetzelfde bedje ziek. Ik heb jaren moeten wachten om polsstokspringer Sergej Boebka in Brussel te krijgen. Wellicht maakte die deel uit van hetzelfde systeem: medisch tot in de puntjes klaargestoomd, al dan niet over de grens van doping."

"Dan kreeg je altijd excuses zoals "Het visum was niet op tijd klaar", enzovoort. Toen die atleten dan wél kwamen, presteerden ze natuurlijk ook. Alles in het teken van en voor het imago van het vaderland..."